Sygn. akt II CZ 43/19

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lipca 2019 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Beata Janiszewska (przewodniczący)
‎SSN Joanna Misztal-Konecka (sprawozdawca)
‎SSN Kamil Zaradkiewicz

w sprawie z powództwa S. B.
‎przeciwko "S." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.
‎z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - "W." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
‎o zapłatę,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 19 lipca 2019 r.,
‎zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Apelacyjnego w (…)
‎z dnia 8 kwietnia 2019 r., sygn. akt I ACz (…),

oddala zażalenie.

UZASADNIENIE

1. W wyroku Sądu Okręgowego w G. z 20 marca 2015 r. m.in. nakazano pobrać od S. B. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w G.) kwotę 340 355 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Wyrok ten jest od 31 maja 2016 r. prawomocny. W dniu 2 lutego 2018 r. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną powoda.

2. Pismem z 3 lipca 2018 r. powód domagał się zakwalifikowania kwoty 340 355 zł jako nienależnej sądowi, zwrotu kwoty 100 000 zł uiszczonej przez powoda jako opłata od apelacji od wyroku Sądu Okręgowego z 29 maja 2009 r., potrącenia z kwoty 100 000 zł należności sądu z tytułu nieuiszczonej przez pozwanego opłaty od zarzutów w kwocie 65 355 zł oraz o wypłatę należnej powodowi kwoty 34 645 zł.

3. Postanowieniem z 27 września 2018 r. Sąd Okręgowy w G. oddalił wniosek, podnosząc, że w niniejszej sprawie nie zachodzą podstawy do zwrotu jakichkolwiek opłat na rzecz powoda.

4. Postanowieniem z 7 grudnia 2018 roku Sąd Apelacyjny w (…) oddalił zażalenie powoda S. B. a na postanowienie Sądu Okręgowego w G. z 27 września 2018 r.

Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, zgodnie z którym brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku powoda o zwrot opłaty sądowej, jako nienależnej. Sąd II instancji zauważył, że określona w art. 365 § 1 K.p.c. zasada związania sądu treścią prawomocnego orzeczenia odnosi się, po pierwsze, do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia i, po drugie, do waloru prawnego rozstrzygnięcia zawartego w treści orzeczenia. Skutkiem pozytywnym (materialnym) jest to, że rozstrzygnięcie zawarte w orzeczeniu stwarza taki stan prawny, jaki z niego wynika, czyli sądy rozpoznające spór muszą przyjmować, że dana kwestia kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym, prawomocnym orzeczeniu. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być już ona badana. W konsekwencji nikt nie może kwestionować faktu istnienia prawomocnego orzeczenia i jego treści. W tym kontekście nie mogło być mowy o kwestionowaniu zasadności oraz wysokości, czy związanej z tym w oczywisty sposób wymagalności kwot, jakie Sąd Okręgowy w G. nakazał pobrać od powoda tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Sąd Apelacyjny podał, że co prawda wskazana przez Sąd meriti podstawa prawna rozstrzygnięcia nie jest prawidłowa, jednak niezależnie od powyższego, rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, oddalające wniosek powoda o zwrot opłaty sądowej, było prawidłowe.

5. W dniu 18 lutego 2019 roku pełnomocnik powoda wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Apelacyjnego, doręczonego mu wraz z uzasadnieniem w dniu 18 grudnia 2018 roku.

6. Postanowieniem z 8 kwietnia 2019 r. Sąd Apelacyjny w (…) odrzucił skargę kasacyjną powoda S. B. a od postanowienia Sądu Apelacyjnego w (…) z 7 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny wskazał, że zgodnie z art. 398⁶ § 2 K.p.c. sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 398⁴ § 1, nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną. Skargę kasacyjną wniesioną przez powoda należało uznać za niedopuszczalną, gdyż wniesiona została od orzeczenia niewymienionego w treści art. 398¹ § 1 K.p.c., tj. od postanowienia Sądu Apelacyjnego, które nie jest ani postanowieniem w przedmiocie odrzucenia pozwu ani w przedmiocie umorzenia postępowania, kończącym postępowanie w sprawie.

7. Powyższe postanowienie zaskarżył zażaleniem powód. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania cywilnego, przez błędne zastosowanie art. 398⁶ § 2 w zw. z art. 398⁴ § 1 i 398¹ § 1 K.p.c., zamiast art. 519¹ § 1 K.p.c. w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Skarżący podał, że do wniesionej przez niego skargi kasacyjnej mają zastosowanie przepisy regulujące postępowanie nieprocesowe i w związku z tym Sąd Apelacyjny w (…) nietrafnie oparł swoje orzeczenie o art. 398¹ § 1 K.p.c., który na mocy art. 519¹ K.p.c. jest wyłączony od stosowania w postępowaniu nieprocesowym.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i nakazanie Sądowi Apelacyjnemu w (…) przedstawienia Sądowi Najwyższemu skargi kasacyjnej, odrzuconej na mocy zaskarżonego postanowienia, wraz z aktami sprawy, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Apelacyjny w (…).

Sąd Najwyższy zważył, o następuje:

8. Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Skarżący swoją argumentację opiera na wskazaniu, że Sąd Apelacyjny odrzucił wniesioną od postanowienia Sądu Apelacyjnego w […]. z 7 grudnia 2018 r. skargę kasacyjną powoda, gdyż wniesiona została od orzeczenia niewymienionego w treści art. 398¹ § 1 K.p.c., podczas gdy norma ta nie powinna mieć zastosowania do wniesionej skargi, a właściwym było zastosowanie art. 519¹ § 1 K.p.c. regulującego dopuszczalność skargi kasacyjnej w postępowaniu nieprocesowym.

Skarżący pomija jednakże, że kwestionowane postanowienie zostało wydane w ramach sprawy zainicjowanej pozwem o zapłatę kwoty 8 400 000 zł, na skutek wniosku powoda o zwrot opłaty sądowej stanowiącej w jego ocenie wynik rozliczenia nieuiszczonych kosztów sądowych obciążających powoda oraz kwot należnych do zwrotu na jego rzecz. Niezrozumiałe jest zatem stanowisko pełnomocnika powoda, jakoby wniosek ten został rozpoznany w postępowaniu nieprocesowym, skoro wydano w nim orzeczenie o formie postanowienia. Rudymentarny charakter ma stwierdzenie, że postanowienia wydawane są zarówno w postępowaniu procesowym, jak i w postępowaniu nieprocesowym, przy czym o ile w postępowaniu procesowym służą one załatwianiu jedynie zagadnień formalnych, o tyle w postępowaniu nieprocesowym formę postanowienia przybiera zarówno orzeczenie rozstrzygające sprawę co do istoty, jak i rozstrzygnięcie o charakterze formalnym. Sama forma orzeczenia nie przesądza zatem ani o trybie, w którym rozpoznano sprawę, ani o charakterze rozstrzygnięcia.

9. Dopuszczalność skargi kasacyjnej określona przepisami Kodeksu postępowania cywilnego ogranicza się do szczegółowo wskazanych orzeczeń co do istoty sprawy (wyroków i postanowień rozstrzygających co do istoty sprawy) oraz postanowień w przedmiocie odrzucenia pozwu (wniosku) lub umorzenia postępowania. Postanowienie rozstrzygające zażalenie co do zwrotu opłaty sądowej nie mieści się, jak słusznie wskazał Sąd Apelacyjny, w żadnej ze wskazanych kategorii orzeczeń zaskarżalnych skargą kasacyjną, niezależnie od tego, czy zostałoby wydane w postępowaniu procesowym czy nieprocesowym. Zwrot opłat ma bowiem charakter wykonawczy, stąd też jedynym środkiem prawnym w toku postępowania związanego z żądaniem zwrotu opłaty jest zażalenie na orzeczenie sądu pierwszej instancji (art. 394 § 1 pkt 9 K.p.c.). Dalsze środki zaskarżenia w tym zakresie nie są przewidziane, co uzasadnia oddalenie zażalenia na podstawie art. 398¹⁴ K.p.c. w zw. z art. 394⁴ § 3 K.p.c.

Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.

aj