Sygn. akt II KK 81/20

POSTANOWIENIE

Dnia 21 września 2020 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jarosław Matras (przewodniczący)
‎SSN Dariusz Kala (sprawozdawca)
‎SSN Przemysław Kalinowski

Protokolant Małgorzata Gierczak

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Roberta Tarsalewskiego,
‎w sprawie S. G.
‎skazanego z art. 178a § 1 i 4 k.k. i in.
‎po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
‎w dniu 21 września 2020 r.,
‎kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
‎od wyroku Sądu Rejonowego w Ł.
‎z dnia 21 lutego 2017 r., sygn. akt VI K (…),

1. oddala kasację;

2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 lutego 2017 r., sygn. akt VI K (…), Sąd Rejonowy w Ł.:

1.uznał oskarżonego S. G. w ramach zarzuconego mu czynu za winnego tego, że w dniu 16 lipca 2016 roku w Ł., nie stosując się do zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 16 marca 2016 roku w sprawie o sygnaturze akt II W (…) i będąc wcześniej skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 23 listopada 2011 roku w sprawie o sygnaturze akt II K (…) za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, znajdując się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się zawartością alkoholu prowadzącą do stężenia 0,29 mg/l w wydychanym powietrzu, prowadził w ruchu lądowym samochód marki F. o numerze rejestracyjnym (…), to jest popełnienia przestępstwa wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 i 4 k.k. i art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 178a § 4 kk w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

2.na podstawie art. 42 § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym dożywotnio;

3.na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w kwocie 10 000 (dziesięciu tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Wyrok zawiera także rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu.

Od ww. wyroku żadna ze stron nie wywiodła środka odwoławczego i uprawomocnił się on w dniu 1 marca 2017 r.

Od tego orzeczenia kasację, na korzyść skazanego, wywiódł Prokurator Generalny, który zaskarżył je w całości, zarzucając mu rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 178a § 4 k.k., poprzez niezasadne przypisanie oskarżonemu popełnienia określonego w nim przestępstwa w sytuacji, gdy w dacie wyrokowania nie był on osobą prawomocnie skazaną za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, albowiem skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 23 listopada 2011 r., sygn. akt II K (…), uległo zatarciu z mocy prawa, jak również zarzucanego czynu nie dopuścił się w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Ł. do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja okazała się bezzasadna.

Wbrew bowiem temu co twierdzi skarżący, Sąd Rejonowy w Ł. wydając zaskarżone orzeczenie nie dopuścił się rażącej obrazy art. 178a § 4 k.k., a to z uwagi na fakt, że ani w dniu 16 lipca 2016 r., kiedy skazany dopuścił się przypisanego mu czynu, ani w dacie wydania zaskarżonego kasacją orzeczenia, skazanie wyrokiem Sądu Rejonowego w Z. z dnia 23 listopada 2011 r., sygn. akt II K (…), nie było skazaniem zatartym.

Przypomnieć należy, że wyrokiem z dnia 23 listopada 2011 r., sygn. akt II K […], Sąd Rejonowy w Z.:

1.uznał S. G. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu mającego miejsce w dniu 3 listopada 2008 r., a wypełniającego dyspozycję art. 178a § 1 k.k. i za to na podstawie wymienionego przepisu wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności;

2.na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił tytułem próby na okres 3 lat;

3.na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 20 stawek dziennych grzywny, określając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych;

4.na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności od 3 listopada 2008 r. do 4 listopada 2008 r.;

5.na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 4 lat;

6.na podstawie art. 63 § 2 k.k. na poczet orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych zaliczył okres rzeczywistego zatrzymania prawa jazdy od dnia 3 listopada 2008 r.;

7.na podstawie art. 50 k.k. orzekł podanie wyroku do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie jego odpisu w gablocie informacyjnej Urzędu Miasta Z. przez okres 2 tygodni;

8.zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 30 listopada 2011 r. (k. 26, 107-108).

Z dokumentu zawartego w aktach sprawy wynika, że orzeczony wskazanym wyrokiem środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym został wykonany w dniu 3 listopada 2012 r. Środek karny podania wyroku do publicznej wiadomości wykonywano zaś w okresie od 12 stycznia do 27 stycznia 2012 r. (k. 110).

W okresie próby i dalszych 6 miesięcy nie zarządzono wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności orzeczonej na podstawie analizowanego wyroku. Pomimo tego jednak, z upływem wskazanego okresu, nie doszło do zatarcia skazania w myśl obowiązującego wówczas art. 76 § 1 k.k. Było to konsekwencją faktu, że skazany nie wykonał w powyższym okresie kary grzywny. Zgodnie z obowiązującym wówczas art. 76 § 2 k.k., jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie mogło nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania, za wyjątkiem środka karnego z art. 39 pkt 5 k.k. Karę grzywny (w formie zastępczej kary pozbawienia wolności, którą orzeczono na podstawie postanowienia z dnia 2 grudnia 2013 r., sygn. akt II Ko […]) wykonano zaś dopiero w dniu 13 września 2015 r. (k. 107 – 108). I z tą chwilą jednak nie doszło do zatarcia skazania, a to z uwagi na fakt, że w dniu 1 lipca 2015 r. nastąpiła zmiana stanu prawnego, która spowodowała – zgodnie z dominującym w doktrynie i orzecznictwie poglądem - iż przepis art. 76 § 1 k.k. przestał być regulacją szczególną wobec art. 108 k.k. (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 marca 2018 r., IV KK 239/17; z dnia 27 lutego 2018 r., III KK 294/17; z dnia 8 listopada 2016 r., V KK 265/16; M. Budyn-Kulik (w:) Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el.2020, komentarz do art. 76, teza 1). Na mocy noweli z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 396) przepis art. 76 § 1 k.k. uzyskał bowiem następujące brzmienie: skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. W wypadku, o którym mowa w art. 75a, zatarcie skazania następuje z upływem okresów przewidzianych w art. 107 § 4 i 4a. Przepis art. 108 stosuje się. W konsekwencji wspomnianej nowelizacji, skazanie na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania przestało ulegać zatarciu, w każdym wypadku, z upływem 6 miesięcy od pomyślnie zakończonego okresu próby, czy też z chwilą wykonania po tym czasie orzeczonych obok tej kary środków prawnokarnej reakcji na przestępstwo wymienionych w art. 76 § 2 k.k. Zaczęło podlegać bowiem ogólnej regule z art. 108 k.k., zgodnie z którą: jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań. Znowelizowane zasady zacierania skazań na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania bez wątpienia miały również zastosowanie do skazania na mocy opisywanego wyżej wyroku w sprawie II K […]. Stało się tak na podstawie przepisu intertemporalnego, zawartego w art. 21 wskazanej wyżej ustawy nowelizującej, zgodnie z którym: do skazań prawomocnymi wyrokami wydanymi przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, w przedmiocie zatarcia skazania stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, chyba że okres zatarcia skazania upłynął przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak według przepisów ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą okres zatarcia skazania upłynąłby przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, zatarcie skazania następuje z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Nie budzi bowiem wątpliwości, że w związku z faktem, iż w dniu 1 lipca 2015 r. kara grzywny wymierzona wyrokiem wydanym w sprawie II K […] nie była jeszcze wykonana, w momencie wejścia w życie powyższej noweli skazanie, do którego doszło na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Z. w sprawie II K […], nie było jeszcze zatarte. Kwestia ta ma w przedmiotowej sprawie wręcz kluczowe znaczenie, a to z uwagi na fakt, że występek, za który skazano S. G. wyrokiem w sprawie II K […] został popełniony w dniu 3 listopada 2008 r., a zatem po wydaniu i uprawomocnieniu się wyroku Sądu Rejonowego Sądu Grodzkiego w Ł. z dnia 15.10.2007 r., sygn. akt XVII K (…), na mocy którego skazano go za popełnione w dniu 1 czerwca 2006 r. przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. na karę roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na trzyletni okres próby oraz - na podstawie art. 71 § 1 k.k. - na karę grzywny w wysokości 30 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 23 października 2007 r. Niezwykle ważne jest to, że w przypadku tego skazania okres próby nie przebiegł pomyślnie i na podstawie postanowienia z dnia 12 stycznia 2010 r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej tym wyrokiem. Z informacji przekazanej Sądowi Najwyższemu przez Sąd Rejonowy w Ł. pismem z dnia 26 sierpnia 2020 r. (k. 43) wynika, że skazany odbywał ww. karę w okresie od 6 maja 2010 r. do 6 maja 2011 r., a postanowieniem z dnia 14 stycznia 2015 r. został warunkowo przedterminowo zwolniony m.in. ze sprawy XVII K […]. W świetle tych danych jest więc oczywiste, że skazanie na mocy wyroku w sprawie XVII K […] do tej pory nie zostało jeszcze zatarte. Przepis art. 107 § 1 k.k. stanowi bowiem, że w razie skazania na karę pozbawienia wolności wymienioną w art. 32 pkt 3 lub karę 25 lat pozbawienia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Skoro więc do tej pory nie uległo jeszcze zatarciu skazanie wyrokiem wydanym w sprawie XVII K […], nie mogło również ulec zatarciu skazanie wynikające z wyroku wydanego w sprawie II K (…). Z faktu, że przestępstwa, za które skazano S. G. na podstawie tych wyroków nie pozostają ze sobą w realnym zbiegu wynika, że do ww. skazań ma pełne zastosowanie reguła jednoczesnego zatarcia, wyrażona w art. 108 k.k. Zgodnie z tą regułą, „jeżeli sprawca został skazany za dwa lub więcej przestępstw niepozostających w zbiegu (…), zatarcie skazania nastąpić może tylko jednocześnie w stosunku do wszystkich tych skazań. Muszą zatem zostać spełnione warunki do zatarcia każdego z nich a czas do zatarcia wszystkich skazań kończy się z upływem najpóźniej występującego okresu dotyczącego któregokolwiek z tych skazań (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., V KKN 104/00, LEX nr 50954, B.J. Stefańska (w:) Kodeks karny. Komentarz, pod red. R. Stefańskiego, WKP 2017, komentarz do art. 108, teza 2).

Powyższy wywód potwierdza postawioną wyżej tezę, że w dacie wydania zaskarżonego kasacją wyroku, skazanie wynikające z wyroku z dnia 23 listopada 2011 r., sygn. akt II K (…) Sądu Rejonowego w Z. , nie było zatarte, a tym samym Sąd Rejonowy w Ł. pełne podstawy do uznania w wyroku z dnia 21 lutego 2017 r., sygn. akt VI K […], iż S .G. , prowadząc w dniu 16 lipca 2016 r. w Ł. w stanie nietrzeźwości samochód marki F. o numerze rejestracyjnym (…) dopuścił się tego czynu jako osoba prawomocnie skazana za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości i w konsekwencji zakwalifikowania jego zachowania jako wyczerpującego znamiona czynu zabronionego m.in. z art. 178a § 1 i 4 k.k.

Kierując się powyższą argumentacją, Sąd Najwyższy oddalił kasację Prokuratora Generalnego, a kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego – zgodnie z przepisem art. 638 k.p.k. – obciążył Skarb Państwa.