W dniu 5 października 2023 r. Sąd Najwyższy odrzucił skargi podmiotów uprawnionych do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych.
W sprawie I NSW 74/23 Sąd Najwyższy wskazał, że zaskarżona uchwała Państwowej Komisji Wyborczej Nr 211/2023 z dnia 25 września 2023 r. została podana do publicznej wiadomości w dniu 25 września 2023 r., wobec czego termin wniesienia skargi upłynął 2 października 2023 r. Skarga na przedmiotową uchwałę wpłynęła do Sądu Najwyższego 5 października 2023 r. (co jest równoznaczne z terminem jej wniesienia). W świetle treści art. 9 § 1 k.wyb. nie ma znaczenia, że Skarżący nadał pismo listem poleconym w dniu 2 października 2023 r. W rezultacie Sąd Najwyższy skargę odrzucił wobec uchybienia terminowi na jej wniesienie.
W sprawie I NSW 73/23 Sąd Najwyższy uznał, że podmiot uprawniony w świetle art. 48 ustawy o referendum ogólnokrajowym (u.r.o.) nie jest legitymowany do wniesienia skargi na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych. Zdaniem Sądu Najwyższego, do podmiotów tych nie można stosować art. 161a § 1 Kodeksu wyborczego (k.wyb.) z mocy odesłania zawartego w art. 92 ust. 1 u.r.o.
Sąd Najwyższy w składzie orzekającym odstąpił tym samym od poglądu wyrażonego m.in. w postanowieniu Sądu Najwyższego z 7 września 2023 r., I NSW 14/23, w myśl którego wyróżnienie przez ustawodawcę grupy podmiotów uprawnionych do udziału w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych miałoby uzasadniać przyznanie tym podmiotom również legitymacji czynnej do zaskarżania uchwał PKW w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych, niezależnie od materii, której dotyczą wytyczne. Sąd Najwyższy stwierdził, że między podmiotami uprawnionymi w referendum na mocy art. 48 u.r.o. a pełnomocnikami komitetów wyborczych w wyborach parlamentarnych, którym art. 161a § 1 k.wyb. przyznaje legitymację czynną do zaskarżenia wytycznych PKW w wyborach parlamentarnych, nie zachodzi analogia pozwalająca na przyznanie tym pierwszym prawa do zaskarżenia wytycznych PKW. Sąd Najwyższy uznał, że brak możliwości zaskarżania wytycznych PKW w referendum ogólnokrajowym nie jest wynikiem przeoczenia ustawodawcy ale jego świadomą decyzją, której Sąd Najwyższy nie może zmieniać swoim orzecznictwem.
Postanowienie SN z dnia 5 października 2023 r. (sygn. akt I NSW 73/23)
Postanowienie SN z dnia 5 października 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 74/23)