W dniu 15 września 2023 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oddalił cztery skargi wniesione w trybie art. 218 § 2 Kodeksu wyborczego przez osoby zgłaszające listy kandydatów Komitetu Wyborczego Polska Liberalna Strajk Przedsiębiorców na posłów w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 15 października 2023 r.
Każda ze skarg została wniesiona na uchwałę PKW o oddaleniu odwołania Komitetu Wyborczego Polska Liberalna Strajk Przedsiębiorców od uchwały danej okręgowej komisji wyborczej w sprawie odmowy rejestracji listy kandydatów tego Komitetu na posłów w wyborach do Sejmu RP.
Odnosząc się do zarzutów dotyczących prawidłowości działania Centralnego Rejestru Wyborców (CRW), Sąd Najwyższy podkreślił, że PKW jako stały organ wyborczy posiada dostęp do CRW w celu realizacji zadań określonych w Kodeksie wyborczym. Wobec powyższego PKW przy sprawdzaniu podpisów poparcia miała prawo skorzystania z CRW. Sąd Najwyższy wyjaśnił przy tym, że zasadą jest, że w CRW, a wcześniej w rejestrach wyborców, wyborcy zameldowani na pobyt stały na obszarze danej gminy są z urzędu ujmowani w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu zameldowania na pobyt stały. Ewentualnie, jeżeli taka jest wola wyborców stale zamieszkałych na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały w tej gminie, są oni ujmowani w stałym obwodzie głosowania właściwym dla adresu stałego zamieszkania, jeżeli złożą w tej sprawie wniosek do urzędu gminy właściwego dla miejsca zamieszkania. Sąd Najwyższy podkreślił jednocześnie, że przed wprowadzeniem CRW obowiązywały dokładnie takie same zasady. Różnica polegała na tym, że rejestr wyborców prowadzony był odrębnie w systemach informatycznych poszczególnych gmin, a nie w systemie udostępnionym przez Ministerstwo Cyfryzacji. Z chwilą wprowadzenia CRW dane z rejestru wyborców zostały do niego przeniesione. Sąd Najwyższy zaznaczył, że taki sposób sprawdzania podpisów poparcia był wielokrotnie aprobowany przez Sąd Najwyższy na gruncie poprzednio obowiązujących w tym zakresie przepisów.
Odnosząc się do zarzutów o zaniechanie przeprowadzenia przez PKW formalnego postępowania wyjaśniającego zmierzającego do weryfikacji prawidłowości wykazów podpisów wyborców popierających listy kandydatów ww. Komitetu Wyborczego, a także o zaniechanie prowadzenia przez PKW wybranych czynności o charakterze sprawdzającym – bez zapewnienia możliwości uczestnictwa w tych czynnościach osoby zgłaszającej listę, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że to na komitecie wyborczym spoczywa obowiązek przedłożenia prawidłowych wykazów podpisów wyborców popierających listę kandydatów danego komitetu wyborczego, a uchybienia z tym związane obciążają komitet wyborczy. Jednocześnie Sąd Najwyższy wyjaśnił, że stosownie do art. 217 § 1 Kodeksu wyborczego, w razie uzasadnionych wątpliwości co do prawdziwości danych zawartych w wykazie podpisów bądź wiarygodności podpisów, okręgowa komisja wyborcza dokonuje w terminie 3 dni sprawdzenia danych w oparciu o dane zawarte w Centralnym Rejestrze Wyborców lub sprawdzenia wiarygodności podpisów w oparciu o dostępne urzędowo dokumenty, a w miarę potrzeby występuje o wyjaśnienia wyborców. Wykładnia literalna powołanego przepisu wskazuje zatem, że jego adresatem jest okręgowa komisja wyborcza i to ten organ jest zobligowany do dokonania czynności wskazanych w art. 217 Kodeksu wyborczego.
Sąd Najwyższy podkreślił również, że dopiero zgłoszenie przez komitet wyborczy w co najmniej 21 okręgach wyborczych list kandydatów spełniających wymóg poparcia podpisami wyborców daje uprawnienie do zgłoszenia dalszych list bez konieczności wykazania takiego poparcia. Jeśli listy kandydatów nie zostaną zarejestrowane w co najmniej 21 okręgach wyborczych, zgłoszenie dalszych list bez poparcia podpisami wyborców nie zostanie uznane za dokonane skutecznie i w efekcie nie zostaną one zarejestrowane.
Postanowienie SN z dnia 15 września 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 21/23)
Postanowienie SN z dnia 15 września 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 23/23)
Postanowienie SN z dnia 15 września 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 24/23)
Postanowienie SN z dnia 15 września 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 25/23)