W dniach 27 i 28 września 2023 r. do Sądu Najwyższego wpłynęło 20 skarg od uchwał Państwowej Komisji Wyborczej w sprawach odwołań Komitetu Wyborczego Polska Liberalna Strajk Przedsiębiorców od uchwał Okręgowych Komisji Wyborczych, głównie odmawiających rejestracji list kandydatów.
Sąd Najwyższy od 27 do 29 września 2023 r. rozpoznał merytorycznie i oddalił 17 skarg, które w większości zarzucały uchwałom Państwowej Komisji Wyborczej tożsame naruszenia.
Za niezasadne uznano zarzuty związane z pozornością uchwały PKW, z uwagi na brak podpisów zamieszczonych pod zaskarżoną uchwałą, podaną do wiadomości publicznej na stronie internetowej PKW. Sąd Najwyższy wskazał, że samo opublikowanie treści uchwały w wersji niezawierającej podpisów nie pozbawia jej mocy prawnej. Zaskarżone uchwały zostały podjęte i uzyskały byt prawny już w chwili ich przegłosowania przez PKW. Samo opublikowanie uchwał na stronie internetowej PKW ma znaczenie jedynie dla ustalenia terminu na wniesienie przez uprawniony podmiot środka odwoławczego – nie zaś jej ważności.
Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził, że brak jest obowiązku podania do publicznej wiadomości protokołu dotyczącego sposobu głosowania poszczególnych członków okręgowej komisji wyborczej, a obowiązek taki nie wynika z regulaminu OKW, zgodnie z którym uchwały zapadają większością głosów w głosowaniu jawnym.
Bezpodstawne zdaniem Sądu Najwyższego były też zarzuty związane z brakiem możliwości ustalenia, którzy członkowie OKW głosowali za podjęciem uchwały, a którzy byli przeciwni. Sąd Najwyższy wskazał, że dla ważności uchwały nie jest wymagane wskazanie sposobu głosowania poszczególnych członków OKW, pod warunkiem zachowania wymaganego kworum. Sąd Najwyższy przypomniał również, że przedmiotem kontroli odwoławczej w ramach postępowania skargowego, o którym mowa w art. 218 § 3 k.wyb., jest uchwała PKW. Fakt ten ma istotne znaczenie dla określenia granic skargi i zakresu zarzutów, które mogą być rozpatrywane. Sąd Najwyższy w postępowaniu skargowym toczącym się w trybie art. 218 § 3 Kodeksu ocenia więc prawidłowość postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej wydanego w następstwie odwołania od decyzji komisji wyborczej pierwszego stopnia.
Sąd Najwyższy wskazywał również, że stosownie do art. 210 § 1 i 2 k.wyb., wyjątkiem wobec zgłaszania list kandydatów na posłów przez komitety wyborcze z zachowania wymogu uzyskania poparcia co najmniej 5000 wyborców, jest zarejestrowanie list kandydatów w przynajmniej połowie okręgów wyborczych. Jeśli listy kandydatów nie zostaną zarejestrowane w co najmniej 21 okręgach wyborczych, zgłoszenie dalszych list bez poparcia podpisami wyborców nie może zostać uznane za dokonane skutecznie i w konsekwencji nie będą one zarejestrowane. W ocenie Sądu Najwyższego, skoro komitet skutecznie zarejestrował listy kandydatów na posłów jedynie w 17 okręgach wyborczych, a w pozostałych okręgach dokonał zgłoszenia list kandydatów na posłów na podstawie oświadczenia o skorzystaniu z uprawnienia, o którym mowa w art. 210 § 2 k.wyb., to w takim stanie faktycznym i prawnym, brak było podstaw do przyjęcia, że dopuszczalne było zarejestrowanie listy wyborczej w trybie art. 210 § 2 k.wyb.
Sąd Najwyższy przypomniał także, że lista kandydatów, aby została skutecznie zarejestrowana, powinna być poparta podpisami co najmniej 5000 wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. W związku z tym, tylko adres zamieszkania może wskazać, czy spełniony został wymóg określony w art. 210 § 1 k.wyb. Prawidłowe wskazanie m.in. adresu zamieszkania ma na celu nie tylko umożliwienie sprawdzenia posiadania prawa wybierania przez daną osobę, lecz także uwiarygodnienie, że podpis faktycznie złożyła osoba wskazana w wykazie, gdyż osoby składające podpisy znają swój adres zamieszkania.
Sąd Najwyższy podkreślił również, że do sprawdzania posiadania prawa wybierania w związku z udzieleniem poparcia organy wyborcze wykorzystują Centralny Rejestr Wyborców. W przypadku, gdy wyborca w momencie składania podpisu poparcia nie figuruje w rejestrze wyborców w jednej z gmin na obszarze okręgu wyborczego, w którym zgłaszana jest lista kandydatów na posłów, to nie może on zostać uznany za osobę uprawnioną do udzielenia poparcia tej liście kandydatów zgłaszanej w tym okręgu wyborczym.
W trzech sprawach Sąd Najwyższy odrzucił skargi KW Polska Liberalna Strajk Przedsiębiorców.
W pierwszym przypadku uznano, iż skarga nie przysługuje od uchwały PKW pozostawiającej bez rozpoznania odwołanie od uchwały OKW uchylającej uprzednio wydaną przez nią uchwałę. W tej konfiguracji, zarówno uchwała OKW, jak również uchwała PKW nie traktują o odmowie rejestracji listy kandydatów na posłów, dlatego też skargę jako nieprzewidzianą w treści art. 218 § 3 k.wyb. należało uznać za niedopuszczalną i w konsekwencji odrzucić.
W drugim przypadku Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że wszystkie zarzuty skargi nie wykazywały związku z przedmiotem zaskarżenia. Skarżący tym samym nie przedstawił logicznego i wyczerpującego uzasadnienia podstaw skargi. Uzasadnienie podstaw skargi w ocenie Sądu Najwyższego abstrahowało od treści zaskarżonej uchwały. W uzasadnieniu przypomniano, że rolą Sądu Najwyższego nie jest zastępowanie skarżącego w formułowaniu podstaw skargi i ich uzasadnienia.
W trzecim przypadku, Sąd Najwyższy uznał, że skoro przedmiotem zaskarżenia jest postanowienie zawarte w uchwale PKW mającej za przedmiot odwołanie od uchwały okręgowej komisji wyborczej uchylającej uprzednią uchwałę tej komisji o odmowie rejestracji listy kandydatów, to przyjąć należy, że przedmiotem skargi jest rozstrzygnięcie dla skarżącego korzystne. W takiej zaś sytuacji skarżący nie posiada interesu prawnego w zaskarżeniu postanowienia zawartego w uchwale PKW, dlatego też skarga podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna.