W dniu 28 września br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 38/16 podjął uchwałę następującej treści:
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć także osoba, która ma być ubezwłasnowolniona.
Uchwała została podjęta w wyniku rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w Katowicach:
„Czy osoba, która występuje o swe własne ubezwłasnowolnienie jest legitymowana do złożenia takiego wniosku?”
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że wprawdzie 545 § 1 k.p.c. nie wymienia wśród wnioskodawców osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, jednak względy aksjologiczne, wspierane wykładnią systemową, jednoznacznie przemawiają za przyznaniem jej takiego uprawnienia.
Sąd Najwyższy przypomniał wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 2007 r., K 28/05, stwierdzający, że art. 559 w związku z art. 545 § 1 i 2 k.p.c., w zakresie, w jakim nie przyznaje osobie ubezwłasnowolnionej uprawnienia do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia, jest niezgodny z art. 30 i art. 31 Konstytucji.
Zwrócił także uwagę na Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzoną w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., ratyfikowaną przez Polskę w dniu 25 października 2012 r., w której podkreśla się, że dyskryminacja kogokolwiek ze względu na niepełnosprawność jest pogwałceniem przyrodzonej godności i wartości osoby ludzkiej. W związku z tym w Konwencji przyjęto popieranie, ochronę i zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby niepełnosprawne oraz popieranie poszanowania ich przyrodzonej godności. Mając to na względzie, strony Konwencji zobowiązały się zapewnić osobom niepełnosprawnym, na zasadzie równości z innymi osobami, skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, w tym przez dostosowanie przepisów procesowych, w celu ułatwienia skutecznego w nim udziału, bezpośrednio lub pośrednio. Wykładnia przyznająca legitymację procesową osobie niepełnosprawnej w sprawie o jej ubezwłasnowolnienie respektuje postanowienia tej Konwencji.