W dniu 22 listopada br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 62/16, podjął uchwałę składu siedmiu sędziów następującej treści:
Rozporządzenie nr 50 Wojewody Mazowieckiego z dnia 7 sierpnia 2007 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (Dz.Urz. Województwa Mazowieckiego Nr 156, poz. 4276) obowiązywało do dnia wejścia w życie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (Dz.Urz. Województwa Mazowieckiego nr 128, poz. 4086).
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 16 lipca 2015 r., przekazanym przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2016 r. (sygn. akt III CZP 7/16), do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu tego Sądu:
„1. Czy akt prawa miejscowego w postaci rozporządzenia nr 50 z dnia 7 sierpnia 2007 r. Wojewody Mazowieckiego w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (Dz.Urz. Województwa Mazowieckiego Nr 156 z 2007 r., poz. 4276) utracił moc w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199 z 2008 r., poz. 1227)?
w przypadku negatywnej odpowiedzi na pytanie postawione w pkt 1,
2. Czy utrata mocy obowiązującej ww. rozporządzenia nr 50 nastąpiła wskutek powszechnego zaprzestania jego uznawania i stosowania przez organy administracji publicznej oraz sądownictwo administracyjne (instytucja desuetudo) i jeżeli tak, to jaką datę należy uznać za istotną dla zastosowania tego skutku?”
Sąd Najwyższy podkreślił, że odpowiadając na pytanie prawne nie zajmował się rozstrzygnięciem sprawy, dawał tylko wskazówki prawne Sądowi drugiej instancji; zajmował się kwestiami stricte prawnymi.
Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd drugiej instancji uznał, że pierwszoplanowe znaczenie ma rozstrzygnięcie kwestii ram czasowych obowiązywania rozporządzenia nr 50 Wojewody Mazowieckiego w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (Dz.Urz. Woj. Maz. z 2007 r. Nr 156, poz. 4276), w szczególności zaś, czy utraciło ono moc w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 3 października 2008 r.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że wątpliwości w tym zakresie doprowadziły do rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz Sądu Najwyższego, problem ten dotknął także organów administracji publicznej i jednostek samorządu terytorialnego.
Sąd Najwyższy stwierdził, że kluczowa była odpowiedź na pytanie jaki był wpływ kolejnych wersji art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (obecnie jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 672) na obowiązywanie rozporządzenia nr 50 Wojewody Mazowieckiego.
Pierwsza ustawa kompetencyjna to ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. – Zmiana niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. z 2005 r. Nr 175, poz. 1462), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2008 r., a która zmieniła podmiot uprawniony do tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko. Przedtem obszar ten tworzył wojewoda w drodze rozporządzenia, zgodnie z nowelą kompetencja ta przeszła na sejmik województwa, który decyduje o tym w formie uchwały.
Drugi z aktów prawnych, zmieniających art. 135 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, to ustawa z dnia 3 października 2008 – Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie, udział społeczeństwa w ochronie środowiska oraz oceny oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227), która weszła w życie w dniu 15 listopada 2008 r.
Jak podkreślił Sąd Najwyższy, zgodnie z art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. akty prawa miejscowego wydane na podstawie przepisów zmienianych ustawą z zakresu zadań i kompetencji podlegających przekazaniu niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego przez organy przejmujące zadania i kompetencje. Dlatego rozporządzenie nr 50 Wojewody Mazowieckiego zachowało moc po dniu 1 stycznia 2008 r., do czasu wydania nowych aktów prawa miejscowego.
Druga ustawa z dniem 15 listopada 2008 r. zmieniła brzmienie art. 135 ust. 2 Prawa ochrony środowiska, określając, że obszar ograniczonego użytkowania tworzy się dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Powstało pytanie, czy nastąpiła merytoryczna zmiana, która by dokonywałaby dezaktualizacji rozporządzenia nr 50 Wojewody Mazowieckiego (eliminowałaby akt prawa miejscowego).
Sąd Najwyższy stwierdził, że zmiana ta nie miała takiego charakteru, nie powodowała utraty mocy obowiązującej rozporządzenia.
Wskazując na drugie pytanie Sąd Najwyższy stwierdził, że nie ma potrzeby odnoszenia się do desuetudo. Podkreślił, że jeżeli część sądów i organów administracji publicznej, a także jednostek samorządu terytorialnego stosowała akt prawa miejscowego, a część nie, to o desuetudo nie może być mowy.