W dniu 29 listopada Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Karnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. I KZP 10/16 podjął uchwałę następującej treści:
W sprawach prowadzonych po dniu 14 kwietnia 2016 r., w których akt oskarżenia, wniosek o wydanie wyroku skazującego, wniosek o warunkowe umorzenie postępowania lub wniosek o umorzenie postępowania przygotowawczego i orzeczenie środka zabezpieczającego skierowano do sądu przed dniem 1 lipca 2015 r., zastosowanie znajdują przepisy regulujące przebieg postępowania karnego wprowadzone przez ustawę z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 437), a więc - co do zasady - przepisy nowe.
SN nadał uchwale moc zasady prawnej.
Uchwałę podjęto na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w trybie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1254) o rozstrzygnięcie przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego rozbieżności w wykładni prawa, występującej w orzecznictwie Sądu Najwyższego.
"Czy w sprawach prowadzonych po dniu 14 kwietnia 2016 r., w których akt oskarżenia, wniosek o wydanie wyroku skazującego, wniosek o warunkowe umorzenie postępowania lub wniosek o umorzenie postępowania przygotowawczego i orzeczenie środka zabezpieczającego skierowano do sądu przed dniem 1 lipca 2015 r., zastosowanie znajdą przepisy regulujące przebieg postępowania karnego określone przez regułę intertemporalną wyrażoną w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 437), czy też regułę określoną w art. 27 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 1247)?"
Zdaniem Sądu Najwyższego zasada tzw. „chwytania w locie”, a więc reguła stosowania prawa nowego (lex nova), zwana także regułą bezpośredniego stosowania ustawy nowej, jest – w odniesieniu do przepisów procesowych - podstawową zasadą prawa intertemporalnego i nawet gdy nie jest wprost wpisana w ustawie to należy domniemywać jej obowiązywania. Zasada stosowanie prawa nowego to jednocześnie zasada ultima ratio, znajdująca zastosowanie wówczas, gdy organ stosujący prawo ma trudności z usunięciem wątpliwości co do tego, które przepisy stosować.
Przyjęcie prymatu zasady bezpośredniego działania prawa nowego pozwala na rozwiązanie wątpliwości co do konieczności derogowania wcześniejszych przepisów przejściowych i potrzeby wskazywania utraty mocy obowiązywania poszczególnych przepisów w przepisach przejściowych ustawy późniejszej (nowej). Jednocześnie Sąd zaznaczył, że ustawa nowa może zmienić ustawę starą tylko w takiej jej fragmentach, w których zawiera stwierdzenia o charakterze uchylającym lub zmieniającym.