W dniu 25 maja br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnień prawnych w sprawach o sygn. III CZP 108/17 oraz III CZP 116/17, podjął dwie uchwały następującej treści:
Przepis art. 442[1] § 2 k.c. ma zastosowanie także wtedy, gdy wobec sprawcy czynu niedozwolonego, ponoszącego odpowiedzialność na podstawie art. 436 § 1 k.c., zachodzą okoliczności wskazane w art. 31 § 1 k.k., które stanowiły podstawę umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
Powyższe uchwały zostały podjęte w odpowiedzi na pytania prawne przedstawione przez Sąd Najwyższy postanowieniami z dnia 31 sierpnia 2017 r., sygn. akt V CSK 591/16 oraz V CSK 590/16, do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu tego Sądu:
„Czy art. 442[1] § 2 k.c. ma zastosowanie, gdy wobec ustalonego sprawcy czynu niedozwolonego, ponoszącego odpowiedzialność na podstawie art. 436 § 1 k.c., zachodzą okoliczności wskazane w art. 31 § 1 k.k., które stanowiły podstawę umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.?”
Sąd Najwyższy rozważając potrzebę rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego wskazał m.in. na sytuację, w której osoba poszkodowaną jest osoba niepoczytalna lub małoletnia. Sąd Najwyższy zadając pytanie prawne podkreślił, że orzeczenie sądu karnego umarzające postępowanie karne ze względu na niepoczytalność sprawcy nie stoi na przeszkodzie, aby sąd cywilny uznał, iż szkoda wynikła ze zbrodni lub z występku, zatem termin przedawnienia roszczenia wynikającego z czynu niedozwolonego wynosi dwadzieścia lat od popełnienia czynu, który prawo karne uznaje za przestępstwo. Taka wykładnia art. 442[1] § 2 k.c. pozwala na lepszą ochronę interesów osoby poszkodowanej, niż w przypadku negatywnej odpowiedzi na zagadnienie prawne, skutkującą trzyletnim terminem przedawnienia. W ciągu trzech lat od popełnienia czynu wywołującego szkodę osoba poszkodowana może nie wystąpić o odszkodowanie. Szczególnie dotyczy to sytuacji, w której osoba sprawująca opiekę nad małoletnim lub ubezwłasnowolnionym utraciła życie w wyniku czynu niedozwolonego.