W dniu 25 marca 2019 r. Sąd Najwyższy, w związku z pismem strony zatytułowanym "Wniosek o wyłączenie sędziów", przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne dotyczące zgodności art. 49 k.p.c., w zakresie, w jakim Sąd rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, z Konstytucją RP, Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz Kartą Praw Podstawowych UE.
Na posiedzeniu w Izbie Cywilnej rozpoznawana była skarga kasacyjna w sprawie o stwierdzenie nieważności czynności prawnej i ustalenie. Pełnomocnik powodów złożył w SN wniosek o wyłączenie od rozpoznania i orzekania w sprawie sędziów SN wyznaczonych do rozpoznania sprawy tj. SSN Kamila Zaradkiewicza, SSN Joannę Misztal-Konecką oraz SSN Tomasza Szanciło.
Sąd Najwyższy postanowił:
I. na podstawie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) oraz art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. poz. 2072 ze zm.) przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, a mianowicie czy art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2018 r., poz. 1360 ze zm.) w zakresie, w jakim sąd rozpoznaje wniosek o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa jest zgodny z:
- art. 45 ust. 1 oraz z art. 175 ust. 1, art. 179 w związku z art. 187 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
- art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.),
- art. 47 zdanie pierwsze i drugie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 303 z dnia 14 grudnia 2007 r., s. 1) w związku z art. 6 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/30 ze zm.);
II. na podstawie art. 42 pkt 4 i art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym zgłosić udział Sądu Najwyższego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym wszczętym niniejszym pytaniem prawnym oraz jako przedstawiciela Sądu Najwyższego wyznaczyć SSN Kamila Zaradkiewicza;
III. na podstawie art. 177 § 1 pkt 3[1] w związku z art. 391 § 1 w związku z art. 398[21] k.p.c. zawiesić postępowanie przed Sądem Najwyższym.
We wniosku, w związku z którym przedstawiono Trybunałowi Konstytucyjnemu powyższe pytania prawne, strona podniosła, że wskazani sędziowie Sądu Najwyższego zostali powołani na stanowisko sędziego SN na podstawie znowelizowanych w 2018 r. przepisów ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Zauważono, że uchwały KRS w przedmiocie wniosków o powołanie wskazanych sędziów do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN zostały zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w sprawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pytania prejudycjalne (sygn. akt II GOK 2/18). Pełnomocnik powodów zwrócił również uwagę na fakt skierowania do TSUE pytań w tej samej materii przez Sąd Najwyższy.
We wniosku powołano się również na argumentację zawartą w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2019 r. podjętym w analogicznej sprawie wyłączenia sędziów SN (sygn. akt III CO 121/18). W sprawie tej Sąd Najwyższy przedstawił powiększonemu składowi SN do rozpoznania pytania prawne dotyczące istnienia podjętego w tej sprawie orzeczenia.
Wobec powyższego, pełnomocnik powodów wskazuje na dużą i usprawiedliwioną wątpliwość, co do skuteczności powołania sędziów wskazanych do orzekania w tej sprawie. Zdaniem pełnomocnika może się to przełożyć na ważność lub nawet istnienie ewentualnego rozstrzygnięcia.
Uzasadnienie postanowienia SN w sprawie sygn. akt I CSK 183/18, po sporządzeniu, zostanie opublikowane w internetowej bazie orzeczeń Sądu Najwyższego.