W dniu 19 września 2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w związku z rozpoznawaniem w postępowaniu kasacyjnym dwóch spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych odroczył posiedzenia i zadał Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalne dotyczące wykładni niektórych przepisów prawa unijnego określających zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Pierwsza sprawa (o sygnaturze II UK 241/18) została zainicjowana wniesieniem przez płatnika składek (spółkę z o.o.) odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. wydanej w przedmiocie interpretacji indywidualnej przepisów określających zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (podlegania ustawodawstwu polskiemu w zakresie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego dla pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się w obrębie Unii Europejskiej). Przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej płatnika składek złożonej od niekorzystnego dla niego wyroku sądu apelacyjnego Sąd Najwyższy powziął istotną wątpliwość w przedmiocie rozumienia treści normatywnej art. 14 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu wynikającym z rozporządzenia Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady dnia 18 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 392, s. 1). Wprawdzie wymieniony akt prawny nie posiada aktualnie mocy obowiązującej (został zastąpiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego), tym niemniej z uwagi na regulacje przejściowe ma on zastosowanie do okoliczności faktycznych będących przedmiotem kontroli kasacyjnej Sądu Najwyższego. Wątpliwości wykładnicze w tej sprawie Sąd Najwyższy ujął w formie następującego pytania:
„Czy użyte w art. 14 ust. 2 zdanie pierwsze rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. (…) pojęcie osoby zwykle zatrudnionej na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono osobę, która w ramach jednej i tej samej umowy o pracę zawartej z jednym i tym samym pracodawcą i podczas okresu objętego tą umową świadczy pracę na terytorium każdego z co najmniej dwóch państw członkowskich nie jednocześnie lub równolegle, ale podczas kolejnych bezpośrednio po sobie następujących, kilkumiesięcznych okresów?”
Z kolei w drugiej sprawie (o sygnaturze II UK 81/18) kwestią sporną między stroną odwołującą się a organem rentowym była wysokość emerytury wypłacanej świadczeniobiorcy (Markowi B.) przez polski organ rentowy (Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych). Przy ustalaniu prawa do tego świadczenia i jego wysokości (przy obliczaniu stażu emerytalnego) należało rozważyć, czy w analizowanym przypadku znajdują również zastosowanie (a jeśli tak, to w jakim rozmiarze) przepisy wspólnotowe o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Sąd Najwyższy w związku z rozpoznawaniem skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku sądu apelacyjnego, w następstwie powzięcia wątpliwości jurydycznych odnośnie do wykładni art. 52 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/04 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE. Polskie wydanie specjalne Rozdział 05, Tom 05, s. 72 ze zm.), uznał, że w tej kwestii powinien się wypowiedzieć Trybunał Sprawiedliwości UE i dlatego sformułował pytanie prejudycjalne o treści:
„Czy art. 52 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/04 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE. Polskie wydanie specjalne Rozdział 05, Tom 05, s. 72 ze zm.) należy interpretować w ten sposób, że właściwa instytucja:
a) uwzględnia - zgodnie z prawem krajowym - okresy nieskładkowe w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 sumy okresów składkowych ukończonych na podstawie prawa krajowego oraz ustawodawstwa innych państw członkowskich zarówno na użytek ustalenia teoretycznej kwoty (pkt i) jak i rzeczywistej kwoty świadczenia (pkt ii); albo
b) uwzględnia - zgodnie z prawem krajowym - okresy nieskładkowe w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 sumy okresów składkowych ukończonych na podstawie prawa krajowego oraz ustawodawstwa innych państw członkowskich tylko przy ustalaniu teoretycznej kwoty (pkt i) ale nie przy ustalaniu rzeczywistej kwoty świadczenia (pkt ii); albo
c) nie uwzględnia przy ustalaniu teoretycznej kwoty (pkt i) jak i rzeczywistej kwoty świadczenia (pkt ii) okresów ubezpieczenia w innym państwie członkowskim przy obliczaniu limitu okresów nieskładkowych przewidzianego w prawie krajowym?”.