W dniu 13 listopada 2019 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznał dwie skargi na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdań finansowych komitetów wyborczych, związanych z udziałem w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego, przeprowadzonych w dniach 21 października i 4 listopada 2018 r.
1. Postanowieniem siedmiu sędziów w sprawie oznaczonej sygn. akt I NSW 83/19, Sąd Najwyższy uznał za niezasadną skargę na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 13 września 2019 r. o odrzuceniu sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego Ruch Narodowy RP. Sąd Najwyższy orzekł, że dokonywanie zakupów z własnych środków przez osoby fizyczne na rzecz komitetu wyborczego narusza art. 132 § 1 Kodeksu wyborczego, zgodnie z którym środki finansowe komitetu wyborczego partii politycznej mogą pochodzić wyłącznie z funduszu wyborczego tej partii.
Sąd Najwyższy uznał, że skala naruszenia, czy też kwota jaka jest wydatkowana z pominięciem funduszu wyborczego komitetu, nie ma znaczenia dla zakwalifikowania takiego działania jako naruszającego prawo. Nie da się bowiem określić granicy luzu interpretacyjnego, który pozwoliłby na jakiekolwiek odstępstwa od zasad wynikających z art. 132 § 1 Kodeksu wyborczego bez przekreślenia samej zasady i przesłanek jej stosowania oraz konsekwencji naruszenia prawa, w imię zasady równości wobec prawa. Celem przepisów ustrojowych zawartych w Kodeksie wyborczym jest bowiem zapewnienie jak w najszerszy sposób ochrony zasad transparentności finasowania kampanii wyborczej i możliwości sprawdzenia źródeł pochodzenia tych środków.
2. Postanowieniem siedmiu sędziów w sprawie oznaczonej sygn. akt I NSW 81/19, Sąd Najwyższy oddalił skargę na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 13 września 2019 r. o odrzuceniu sprawozdania finansowego Komitetu Wyborczego Demokracja i Sprawiedliwość.
Sąd Najwyższy orzekł, że zapłata za materiały wyborcze Komitetu Wyborczego Demokracja i Sprawiedliwość środkami wypłaconymi z rachunku bankowego stowarzyszenia o tej samej nazwie, stanowi naruszenie przepisu art. 132 § 3 Kodeksu wyborczego. Stowarzyszenie nie może pełnić funkcji pośrednika w przekazywaniu tych środków na cele wyborcze.
Ponadto, Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że komitetom wyborczym nie wolno przyjmować korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym, z wyjątkami wskazanymi w art. 132 § 5 Kodeksu wyborczego (nieodpłatne rozpowszechnianie plakatów i ulotek wyborczych przez osoby fizyczne; pomoc w pracach biurowych udzielana przez osoby fizyczne; wykorzystanie przedmiotów i urządzeń, w tym pojazdów mechanicznych, udostępnianych nieodpłatnie przez osoby fizyczne; nieodpłatne udostępnianie miejsc do ekspozycji materiałów wyborczych przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w zakresie reklamy). Niedopuszczalne jest zatem przyjmowanie korzyści majątkowej o charakterze niepieniężnym polegającej na nieodpłatnym korzystaniu z materiałów potrzebnych do użytkowania sprzętu biurowego, jak również zwolnienie z uiszczenia opłat za media przez komitet wyborczy w okresie korzystania z lokalu należącego do stowarzyszenia.
W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że przepisy dotyczące zasad finansowania komitetów wyborczych, zawarte w Kodeksie wyborczym, wchodzą w zakres prawa publicznego. Powinny być interpretowane i stosowane zgodnie z ich ścisłym brzmieniem i zakazem stosowania analogii lub wykładni rozszerzającej.