Sąd Najwyższy, w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2022 r., II KO 125/21 odmówił przyjęcia wniosku skazanego o wznowienie postępowania jako oczywiście bezzasadnego. Orzeczenie to zapadło w następstwie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2021 r., II KZ 46/21 o uchyleniu postanowienia wydanego przez Sąd Najwyższy, orzekający w składzie jednoosobowym (SSN M. P.) i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy podkreślił, że w postanowieniu z dnia 13 grudnia 2021 r. pominięto istotny fakt, że procedura powołań sędziowskich mających miejsce przed 1989 r. nie została w jakikolwiek prawnie relewantny sposób zakwestionowana. Powołania te miały oparcie w Konstytucji PRL z 1952 r., co samo w sobie nie może wpływać na uznanie wadliwości procedury w niej opisanej. To, czym różni się opisywana okoliczność od tej, która stanowiła jedną z podstaw uchylenia orzeczenia w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2021 r., sygn. akt I KZ 29/21, że w tej drugiej sprawie doszło do formalnego zakwestionowania powołań sędziowskich ze względu na wadliwą procedurę. W rozważaniach dotyczących pierwszych powołań do pełnienia urzędu sędziego przed 1989 r. przez organ władzy wykonawczej jakim była Rada Państwa, całkowicie natomiast pominięto, że po tym okresie dokonując wyboru ustrojowego, Polska opowiedziała się za ciągłością Państwa. W wyniku tego wyboru, sędziowie powołani przez Radę Państwa w okresie poprzedniego, niedemokratycznego systemu, zostali uznani również za sędziów na poziomie krajowym. Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej uznano ich również za sędziów unijnych, gdyż takie rozwiązanie zostało uznane przez instytucje Unii za zgodne z prawem Unii, które zapewnia istnienie stabilnych instytucji gwarantujących między innymi demokrację praworządność i ochronę praw człowieka.
Sąd Najwyższy zwrócił także uwagę na to, że zastosowanie reguł i gwarancji wynikających ze zobowiązań państw członkowskich Unii Europejskiej (w szczególności art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych), oraz państw należących do Rady Europy (w szczególności art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) nie może być uznane za skuteczne przy ocenie polskich powołań sędziowskich sprzed 1989 r. – Polska przystąpiła bowiem do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r., zaś Europejską Konwencję Praw Człowieka podpisała w 1991 r. Uznanie, że przed tymi datami polski prawodawca naruszył standardy wynikające z gwarancji zabezpieczonych traktatami unijnymi i konwencjami Rady Europy, stanowi nic innego jak dopuszczenie możliwości działania prawa z mocą wsteczną.
W postanowieniu wskazano również, że o rzekomej „wadliwości (niekonstytucyjności) procedury powołania" sędziego Sądu Najwyższego M. P. w 1996 r. i 2002 r. w kontekście wyroku TK z dnia 27 maja 2008 r. nie może być mowy, albowiem Trybunał orzekł jedynie o niekonstytucyjności braku możliwości odwołania się skarżącego od rozstrzygnięcia KRS o nieprzedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatury skarżącego na sędziego. Przedmiotem jego rozpoznania nie była zatem kwestia tych kandydatur, które zostały Prezydentowi RP przedstawione, w tym kandydatura Sędziego Sądu Najwyższego M. P.. Świadczą o tym wnioski końcowe wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w którym opisano jego skutki prawne. Wyraźnie wskazano, że skutku tego orzeczenia nie stanowi „możliwość odwołania się skarżącego od rozstrzygnięcia KRS o nieprzedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatury skarżącego na sędziego. Za taką oceną, dotyczącą skutków wyroku, przemawia konieczność zapewnienia stabilności funkcjonowania Krajowej Rady Sądownictwa, a także innych organów państwowych uczestniczących w procedurze powołania na stanowiska sędziów. Skarżący oraz (ewentualnie) inni zainteresowani, będą mieli możliwość ponownego ubiegania się o wolne stanowiska sędziowskie, na zasadach określonych w przepisach, zmodyfikowanych w następstwie niniejszego wyroku, a więc z uwzględnieniem możliwości odwołania się od uchwały KRS, rozstrzygającej o nieprzedstawieniu ich kandydatury do pełnienia urzędu sędziowskiego Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej". Z judykatu tego nie wolno więc wnioskować o niezgodności z prawem wszystkich powołań sędziowskich w określonym przedziale czasowym.
Sąd Najwyższy zaznaczył, że nigdy i nikt nie wykazał Krajowej Radzie Sądownictwa w składach kształtowanych do czasu zmian wprowadzonych nowelą z 2017 r., aby jej członkowie byli w jakikolwiek sposób uzależnieni od organów Państwa czy też każdorazowo w danym okresie rządzącej partii. W tym też kontekście należy wskazać, że nie tylko sędzia M. P., ale również inni sędziowie, którzy otrzymali pierwszą nominację sędziowską od Rady Państwa PRL, w przypadku awansu po 1989 r. przechodzili cały proces nominacyjny, którego pośrednim elementem była obiektywna decyzja niezależnej Krajowej Rady Sądownictwa, która przedstawiała ją Prezydentowi RP, wybieranemu w wyborach demokratycznych. Po decyzji Prezydenta i powołaniu na kolejny wyższy urząd sędziowski, sędzia taki zawsze składał ślubowanie, w którym zobowiązywał się do przestrzegania wartości państwa demokratycznego.
W konkluzji postanowienia z dnia 24 stycznia 2022 r., II KO 125/21 wyraźnie zaznaczono, że faktycznie procedury powoływania sędziów w okresie PRL nie zapewniały odpowiednich gwarancji przestrzegania standardów niezawisłości sędziowskiej przewidzianych obecnie w traktatach Unii Europejskiej, której Polska jest członkiem dopiero od 1 maja 2004 r. Jednakże, aby twierdzić, że sędzia, który otrzymał pierwsze powołanie na urząd od Rady Państwa PRL przed 1989 r. nie jest niezawisły, konieczne jest wykazanie każdorazowo związku między jego procedurą nominacyjną a rzeczywistym wpływem na wynik konkretnej sprawy. Ocena in abstracto w takim przypadku, tak jak to miało miejsce w tej sprawie w orzeczeniu z dnia 13 grudnia 2021 r., jest niezgodna z prawem, a więc jest niedopuszczalna.
Postanowienie SN z dnia 24 stycznia 2022 r. _II KO 125-21.pdf