W dniu 10 maja 2023 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów Izby Cywilnej podjął uchwałę rozstrzygającą zagadnienie prawne przedstawione przez Rzecznika Finansowego dotyczące wpływu wypowiedzenia umowy kredytu na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy.
Potrzebę rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia prawnego Rzecznik Finansowy uzasadnił występującą w orzecznictwie sądów powszechnych rozbieżnością w wykładni przepisów prawa w zakresie dotyczącym problematyki biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytodawcy o zapłatę rat kredytu, których terminy płatności upłynęły przed wypowiedzeniem umowy kredytu, w szczególności wyjaśnienia, czy bieg przedawnienia rozpoczyna się z chwilą wypowiedzenia umowy kredytu, czy z upływem umownego terminu płatności odrębnego dla każdej raty kredytu.
W uzasadnieniu pytania Rzecznik Finansowy wskazał na trzy linie orzecznicze w zakresie ustalenia terminu wymagalności roszczeń banku o świadczenia z umowy kredytu, w tym określenia dnia, od którego należy liczyć bieg przedawnienia. Pierwsza opiera się na założeniu, że świadczenie z umowy kredytu ma jeden termin wymagalności, związany z datą ostatecznej jego spłaty albo wypowiedzenia umowy. Druga przyjmuje, że poszczególne raty kredytu mają inny termin wymagalności i przedawniają się oddzielnie, natomiast wypowiedzenie umowy powoduje natychmiastową wymagalność kredytu wraz z ratami niespłaconymi w terminie płatności. Zgodnie z tą linią orzeczniczą przedawnienie roszczeń banku co do całego świadczenia biegnie od dnia wypowiedzenia umowy, co dotyczy także rat, których terminy płatności upłynęły przed wypowiedzeniem umowy.
Rzecznik Finansowy opowiedział się za trzecim kierunkiem, przyjmując, że poszczególne raty kredytu stają się wymagalne w ustalonym w umowie terminie ich płatności. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie dla każdej z nich, od dnia w którym roszczenie o ich zapłatę stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.). Wypowiedzenie umowy kredytu stawia cały kredyt w stan wymagalności, ale nie zmienia wymagalności rat kredytu, których termin płatności upłynął przed wypowiedzeniem umowy. W przeciwnym razie, wymagalność roszczenia zależałaby wyłącznie od woli wierzyciela, co oznacza, że dłużnik pozostawałby w stanie niepewności co do swojej sytuacji prawnej.
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy.
Uchwała 7 sędziów SN z dnia 11 maja 2023 r. (sygn. akt III CZP 52/22)