Wyrokiem z 26 października 2023 r. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną powodów (osób fizycznych) od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu oddalającego apelację skarżących w sprawie o zapłatę przeciwko syndykowi masy upadłości jednego z banków. Źródłem sporu była zawarta między stronami umowa kredytu indeksowanego do waluty obcej (franka szwajcarskiego); znaczna część kredytu (co najmniej 96,58%) została przy tym spożytkowana na cele związane z działalnością gospodarczą powodów.
W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Najwyższy szeroko omówił problematykę umów o tak zwanym mieszanym (podwójnym) celu. Odwołując się do wcześniejszych stanowisk judykatury oraz dorobku orzeczniczego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ocenił, że zawarcie umowy, która jedynie w minimalnym stopniu służyła celom konsumenckim, nie może prowadzić do przyznania powodom ochrony właściwej dla konsumentów. W konsekwencji w sprawie nie znajdowały zastosowania przepisy dotyczące niedozwolonych postanowień umownych, czyli tzw. klauzul abuzywnych (art. 3851 i n. k.c.).
Jednocześnie Sąd odniósł się do kwestii sprzeczności z prawem lub z zasadami współżycia społecznego tzw. klauzul przeliczeniowych odsyłających do tabel kursowych banku. Sąd wskazał, że w orzecznictwie za sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej uznaje się postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Stwierdził jednak, że nie można wykluczyć, iż kryterium, na podstawie którego strona jest uprawniona do określenia wysokości świadczenia, a w analizowanym przypadku – na podstawie którego bank jest uprawniony do określenia kursu waluty obcej – wynika nie z treści samych oświadczeń woli stron, lecz z innych czynników, które na podstawie art. 56 k.c. współkształtują treść stosunku prawnego, tj. z zasad współżycia społecznego lub z ustalonych zwyczajów. W tym kontekście wskazano, że choć sama umowa kredytowa i zastosowany przez bank wzorzec umowy nie zawierały jednoznacznie sformułowanych kryteriów ustalania przez bank, to nie można przyjąć, jakoby pozwany miał możliwość całkowicie dowolnego, oderwanego od jakichkolwiek obiektywnych czynników, ustalania kursów, które były stosowane dla dokonywania przeliczeń związanych z wykonywaniem umowy kredytu.
Wyrok SN z dnia 26 października 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt II CSKP 863/23)