Postanowieniem z 12 lutego 2024 r. Sąd Najwyższy oddalił jako niezasadne zażalenie pozwanego na wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, którym uchylono wydany w postępowaniu uproszczonym wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Zagadnieniem wstępnym, poprzedzającym ocenę meritum zażalenia, była kwestia dopuszczalności wniesienia tego środka zaskarżenia. W razie uznania, że zażalenie, o którym mowa w art. 3941 § 11 k.p.c., nie przysługuje na wyrok kasatoryjny wydany w postępowaniu uproszczonym, konieczne byłoby bowiem odrzucenie zażalenia wniesionego przez pozwanego, bez badania jego merytorycznej zasadności.
Odnosząc się do tej kwestii, Sąd Najwyższy wskazał na wykształcenie się trzech poglądów dotyczących tego, czy wyrok kasatoryjny wydany w postępowaniu uproszczonym może być zaskarżony zażaleniem. Zgodnie z pierwszym z nich w postępowaniu uproszczonym wspomniane zażalenie jest dopuszczalne, tyle że – wobec specyfiki tego postępowania – w toku kontroli zaskarżonego orzeczenia Sąd Najwyższy ocenia, czy uwzględniono art. 50512 § 1 k.p.c., a nie tylko to, czy uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania było uzasadnione na gruncie art. 386 § 2 lub 4 k.p.c. Stosownie do drugiego stanowiska, przeważającego w orzecznictwie, wniesienie zażalenia na wyrok kasatoryjny zapadły w postępowaniu uproszczonym nie jest dopuszczalne. Z kolei trzeci pogląd zakłada, że zażalenie na wyrok kasatoryjny wydany w postępowaniu uproszczonym jest dopuszczalne, tyle że w zakresie kognicji Sądu Najwyższego pozostaje jedynie zbadanie, czy sąd drugiej instancji prawidłowo zastosował art. 386 § 2 k.p.c., a zatem weryfikacji podlega wyłącznie kwestia tego, że przed sądem pierwszej instancji doszło do nieważności postępowania.
Rozstrzygając sprawę Sąd Najwyższy przychylił się do pierwszego z opisanych wyżej poglądów. Wyjaśnił przy tym, że na skutek zmiany przepisów normujących postępowanie uproszczone zdezaktualizowały się argumenty przemawiające za niedopuszczalnością wniesienia zażalenia na wyrok kasatoryjny wydany w postępowaniu uproszczonym. W uzasadnieniu stwierdzono również, że wyniki wykładni funkcjonalnej nie powinny przeważać nad jednoznacznym brzmieniem przepisu w sytuacji, w której rozważana jest możliwość wniesienia środka zaskarżenia, stanowiąca element prawa do sądu.
Postanowienie SN z dnia 12 lutego 2024 r. z uzasadnieniem (sygn. akt III CZ 271/23)