Wyrokiem z 26 stycznia 2024 r. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną powódki, osoby fizycznej prowadzącej działalność przewozową, w sprawie o zapłatę toczącej się przeciwko jej kontrahentowi. Przedmiotem sporu było wynagrodzenie z tytułu umowy przewozu międzynarodowego, przy czym istota sprawy sprowadzała się do tego, czy pozwany był uprawniony do potrącenia z wierzytelności powódki kwoty odszkodowania, co do którego twierdził, że przysługiwało mu ono od przewoźniczki w związku z opóźnieniem przewozu.
Zgodnie z art. 30 ust. 3 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzonej w Genewie dnia 19 maja 1956 r. opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy. Rozpoznając skargę kasacyjną powódki, Sąd Najwyższy musiał ocenić, czy dokonanie wspomnianego w tym przepisie zastrzeżenia mogło nastąpić w formie wiadomości e-mail.
W sprawie przyjęto, że zastrzeżenie złożone wyłącznie we wskazanej postaci elektronicznej nie było skuteczne, co oznaczało, że roszczenie przedstawione przez pozwanego do potrącenia wygasło. Uzasadniając taką ocenę, Sąd Najwyższy odwołał się m.in. do szczególnych zasad wykładni konwencji międzynarodowych, brzmienia przywołanego przepisu, różnicy między formą pisemną oraz tekstową, identyfikacyjnej i poświadczającej funkcji własnoręcznego podpisu, konieczności zachowania pewnego formalnego rygoryzmu w obrocie międzynarodowym, a także ścisłej reglamentacji odstępstw od tego rygoryzmu na gruncie omawianej konwencji. Sąd zauważył również, że (nieznajdujący zastosowania w sprawie) Protokół dodatkowy do Konwencji CMR dotyczący elektronicznego listu przewozowego, sporządzony w Genewie dnia 20 lutego 2008 r. przewiduje możliwość dokonywania określonych czynności w postaci elektronicznej – z czego należy wnosić, że pierwotnie Konwencja CMR nie znała takiej możliwości.
W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono również, na marginesie rozstrzygnięcia, że dopuszczalne jest zgłoszenie zastrzeżenia z art. 30 ust. 3 CMR jeszcze przed dokonaniem dostawy – tak jak miało to miejsce w sprawie. Przyjęcie wykładni odmiennej prowadziłoby do nieracjonalnego rezultatu, gdyż uniemożliwiałoby dochodzenie odszkodowania w tych przypadkach, w których potrzeba takiego dochodzenia uwidocznia się najdobitniej, to jest w razie skrajnie długich opóźnień dostawy.
Wyrok SN z dnia 26 stycznia 2024 r. z uzasadnieniem (II CSKP 1971/22)