Wyrokiem z 5 czerwca 2024 r. (I NKRS 37/23) Sąd Najwyższy uchylił uchwałę Krajowej Rady Sądownictwa (dalej: KRS) w przedmiocie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na jedno z sześciu stanowisk sędziego sądu apelacyjnego w jednym z sądów apelacyjnych.
Rozpoznając odwołanie, które zainicjowało sprawę I NKRS 37/23, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że zaskarżona uchwała była czwartą z kolei uchwałą wydaną przez KRS w przedmiotowym postępowaniu nominacyjnym, a Sąd Najwyższy już trzykrotnie uchylał uprzednio wydane w nim przez KRS uchwały.
W stanie faktycznym sprawy Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że pomimo wydania przez KRS aż czterech uchwał, odnosiły się one do jednej sprawy publicznej. Sąd Najwyższy podkreślił, że czynność polegająca na podaniu do publicznej wiadomości (w dzienniku urzędowym „Monitor Polski") informacji o wolnych stanowiskach sędziego określonego sądu, sama z siebie nie inicjuje postępowania kwalifikacyjnego. Procedurę taką inicjuje wniosek zainteresowanej osoby. W sytuacji, gdy wnioski takie zostały złożone przez więcej niż jedną osobę, rozpatrywane są one razem, w ramach jednego postępowania konkursowego.
Sąd Najwyższy wyjaśnił również, że ponieważ samo obwieszczenie nie inicjuje procedury kwalifikacyjnej, to gdyby po ogłoszeniu w Dz.U. RP „Monitor Polski", nikt nie zgłosił swej kandydatury na stanowisko sędziego, nie powoduje to po stronie KRS konieczności podjęcia uchwały o umorzeniu postępowania, nie zostało one bowiem zainicjowane. Jeżeli jednak po notyfikacji możliwości składania wniosków o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego określonego sądu (dokonanej w formie obwieszczenia w Dz.U. RP „Monitor Polski"), stosowny wniosek/wnioski zostaną złożone, mamy do czynienia z wszczęciem postępowania, co rodzi po stronie KRS określone obowiązki, w tym określenie kryteriów w danym postępowaniu. Rada co do zasady związana jest kryteriami ustawowymi, może jednak w ich ramach określić kryteria wiodące, w ramach danego postępowania.
Jednocześnie Sąd Najwyższy podkreślił, że raz ustalone kryteria (w tym ich gradacja) w danym postępowaniu, nie mogą ulec zmianie wraz z kolejno podejmowanymi uchwałami, zapadającymi w wyniku uchylenia wcześniej podjętych uchwał w wyniku skutecznego ich zaskarżenia przez uczestników danego postępowania. Kolejno podejmowane uchwały KRS wydawane są bowiem w ramach tej samej sprawy publicznej, co rodzi po stronie KRS obowiązek zastosowania tych samych kryteriów w toku całego postępowania. Zmiana kryteriów na poszczególnych etapach postępowania stanowi naruszenie zasady równego dostępu do służby publicznej.
Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę, że jeżeli KRS wyraża stanowisko, że o wyborze kandydatów zdecydowały określone kryteria łącznie, to przyjmuje się obowiązek zestawienia tych kryteriów w relacji do cech wszystkich kandydatów. W inny sposób nie można bowiem mówić ani o jednolitości stosowania kryteriów, ani o sprawiedliwości i transparentności procesu nominacyjnego (w tym również w kontekście równego dostępu do służby publicznej w rozumieniu art. 60 Konstytucji RP).
Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2024 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NKRS 37/23)