W dniu dzisiejszym (18.11) Sąd Najwyższy podjął uchwałę następującej treści:
W stosunkach handlowych między nabywcą prowadzącym sieć sklepów a dostawcą nie jest wyłączone uznanie zastrzeżonej w umowie premii pieniężnej uzależnionej od wielkości obrotów za rabat posprzedażowy niestanowiący opłaty przewidzianej w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (jedn. tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.).
Sąd Najwyższy pochylił się nad pytaniem prawnym zadanym przez Sąd Apelacyjny dotyczącym szerokiego zagadnienia tzw. „opłat półkowych” zabronionych przez ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
W tym zakresie możliwe do przyjęcia są dwa rozbieżne stanowiska. Zgodnie z pierwszym, uzgodnienie w umowie, iż kupujący pobiera premię pieniężną z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży (tzw. rabatu posprzedażowego), stanowi pobranie za przyjęcie towaru do sprzedaży opłaty innej niż marża, czego zabrania art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. Przyjmując, że obydwie strony umowy uzyskują zysk we wzajemnych relacjach handlowych, który zależy wprost proporcjonalnie od wysokości obrotów, nakładanie tylko na jedną z nich obowiązku dodatkowego premiowania strony przeciwnej należy uznać za działanie utrudniające dostęp do rynku. Nakładanie nieuzasadnionych w mechanizmie konkurencji opłat prowadzi do naruszenia interesu ekonomicznego dostawcy. Dodatkowo argumentuje się, że art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., wprowadzając zakaz pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży, niewątpliwie ogranicza zakres swobody stron umowy.
Zgodnie z drugim stanowiskiem, wobec swobody określenia ceny płaconej przez kupującego (art. 353 [1]k.c.) i możliwości jej oznaczenia nie tylko w postaci konkretnej kwoty, ale też przez wskazanie podstaw do jej ustalenia (art. 536 § 1 k.c.) w pojęciu marży handlowej mieszczą się wszelkie, choćby minimalne, nadwyżki ceny kupna nad kosztami i zyskiem przedsiębiorcy. Tym samym wypłata kontrahentowi bonusu warunkowego (premii pieniężnej) z tytułu osiągnięcia określonej wartości sprzedaży stanowi rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, zmniejszający podstawę opodatkowania. Bonusy warunkowe wpływają na wielkość marży handlowej, ta zaś nie jest objęta zakresem art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., co wprost wynika z jego treści. Zgodnie z tym stanowiskiem nie do przyjęcia jest wykładnia art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. ograniczająca strony w możliwości kształtowania treści stosunku prawnego z wykorzystaniem konstrukcji wyraźnie przez prawo dopuszczonych, do których należy art. 536 § 1 k.c., zezwalający na określenie ceny przez wskazanie podstaw do jej ustalenia.