Sąd Najwyższy w dniu 16 czerwca 2016 r. rozpoznawał sprawę w przedmiocie pytania prawnego, jakie Sąd Apelacyjny w W. skierował w trybie art. 390 § 1 k.p.c. w sprawie z odwołania spółki IBS. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w W. z udziałem J. D. oraz spółki H. o podstawę wymiaru składek:
„Czy pojęcie pracodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej należy wiązać ściśle z pojęciem pracodawcy zawartym w art. 3 kodeksu pracy opartym na modelu zarządczym czy też szerzej na modelu właścicielskim związanym z holdingową strukturą organizacyjną spółek handlowych?”.
Udzielając odpowiedzi na tak zadane pytanie Sąd Najwyższy podjął uchwałę następującej treści:
„Spółka kapitałowa wchodząca w skład "holdingowej struktury organizacyjnej spółek handlowych", a nie ta struktura (holding, grupa kapitałowa) jest pracodawcą, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.)”.
W stanie faktycznym sprawy, której dotyczyło pytanie prawne, ZUS wydał decyzję, w której stwierdził, że podstawa wymiaru składek należnych za J. D. w październiku 2009 r., od której spółka IBS. - jako płatnik (pracodawca) - powinna uiścić składki na ubezpieczenia społeczne wynosiła 4.543,62 zł. Spółka IBS. jest jednoosobową spółką z o.o., której jedynym wspólnikiem jest spółka-matka I. (spółka akcyjna). Identyczny status posiada spółka H.
J. D. była pracownikiem spółki IBS. od 7 lipca 2008 r. do 6 maja 2013 r. W styczniu 2009 r. spółka H. zawarła z J. D. umowę zlecenia celem wykonywania przez nią prac przy wdrażaniu nowych systemów informatycznych w obrębie całej grupy kapitałowej skupionej wokół spółki-matki I.
J. D. miała przygotować koncepcję wdrożenia modułu informatycznego ds. rekrutacji. J. D. świadczyła tę pracę zarówno w miejscu swego zamieszkania, jak i w biurze (z wykorzystaniem komputera). Za pracę wykonaną w ramach tej umowy J. D. wystawiła spółce H. w dniu 9 października 2009 r. rachunek opiewający na kwotę 625 zł. Przy wdrażaniu systemów informatycznych spółka H. zatrudniała (oprócz własnych pracowników) także inne osoby na podstawie umów zlecenia (na zasadach identycznych, jak w przypadku J. D.). Prace wdrożeniowe nie odbywały się w żadnej innej spółce należącej do grupy kapitałowej. Pracodawca J. D. – czyli spółka IBS. – jak również inne spółki należące do tej samej grupy kapitałowej nie korzystali z efektów pracy J. D., ponieważ moduł informatyczny, którego dotyczyła umowa zlecenia zawarta w styczniu 2009 r. między J. D. a spółką H. ostatecznie nie został wdrożony w grupie kapitałowej z uwagi na ograniczenia administracyjne.
Sąd I instancji, rozpoznający odwołanie spółki IBS. od decyzji ZUS, stwierdził, że Jolanta D. na podstawie spornej umowy zlecenia zawartej ze spółką H. nie wykonywała pracy na rzecz swego pracodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl tej umowy rezultat pracy wykonywanej przez zainteresowaną miała w całości przejąć spółka H. (nie będąca pracodawcą J. D.). W rzeczywistości okazało się, że żaden podmiot z obrębu grupy kapitałowej I. nie skorzystał z efektów tej pracy.
Przy rozpoznawaniu apelacji organu rentowego od orzeczenia sądu I instancji Sąd Apelacyjny powziął poważne wątpliwości natury prawnej, które sformułował w formie ww. pytania prawnego przedstawionego Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy w podjętej dziś uchwale przyjął, że w przypadku spółek kapitałowych prawa handlowego (z o.o. lub akcyjnych) skupionych w jednej grupie kapitałowej, pracodawcą (w rozumieniu przepisów o podleganiu ubezpieczeniom społecznym; art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych), a tym samym płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, jest konkretna spółka wchodząca w skład tej grupy, a nie cała grupa kapitałowa.