W dniu 28 czerwca 2017 r. siedmioosobowy skład Sądu Najwyższego rozpoznawał w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych istotne zagadnienie prawne przedstawione przez zwykły skład tego Sądu postanowieniem z 24 stycznia 2017 r.:
„Czy pracownikowi samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa z art. 36 ust. 2 oraz art. 38 ust. 3, 4 i 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (…) w przypadku rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 k.p.?”.
Ww. pytanie prawne zostało zadane w związku z rozpoznawaniem przez Sąd Najwyższy (w składzie zwykłym) skargi kasacyjnej wniesionej przez J. N. (byłego pracownika Starostwa Powiatowego w K.) od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w O. wydanego w sprawie przeciwko Starostwu Powiatowemu w K. o zapłatę odprawy emerytalnej.
W stanie faktycznym tej sprawy J. N. (pracownik samorządowy zatrudniony w Starostwie Powiatowym w K. na stanowisku sekretarza powiatu) został zwolniony z pracy w trybie „dyscyplinarnym” (art. 52 § 1 k.p.), a więc ze skutkiem natychmiastowym, w dniu 18 stycznia 2011 r. Natomiast 23 lutego 2011 r. ZUS przyznał J. N. (rocznik 1946) emeryturę, o którą były pracownik Starostwa wnioskował po rozwiązaniu stosunku pracy. Powołując się na tę ostatnią okoliczność J. N. zwrócił się z wnioskiem do byłego pracodawcy o wypłacenie odprawy emerytalnej na zasadach wynikających z przepisów zawartych w ustawie o pracownikach samorządowych. Zgodnie z nimi pracownikowi samorządowemu przysługuje odprawa „w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy” (art. 36 ust. 2). W przypadku J. N. kwota hipotetycznej odprawy emerytalnej, obliczona zgodnie z art. 38 ust. 3-5 ww. ustawy, wynosiła prawie 33 tys. zł (równowartość 6 miesięcznych pensji). Starostwo odmówiło wypłaty tego świadczenia, argumentując, że nie zachodzi związek między „przejściem” J. N. na emeryturę, a ustaniem stosunku pracy, bo rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło wyłącznie z winy pracownika (z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków służbowych), a nie z uwagi na uprzednio zaplanowane przez J. N. „odejście” na emeryturę (potwierdzone decyzją ZUS-u przyznającą świadczenie z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Sprawa trafiła do sądu pracy, jednak pracownik przegrał spór w obu instancjach i dlatego wystąpił ze skargą kasacyjną do Sądu Najwyższego. Rozpoznający tę skargę zwykły skład Sądu Najwyższego powziął istotne wątpliwości natury prawnej dotyczące problematyki związanej z ustaleniem, w jakich okolicznościach pracownikowi samorządowemu przysługuje uprawnienie do odprawy emerytalnej i postanowił je przedstawić, w formie pytania, do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym, udzielając odpowiedzi na wątpliwości jurydyczne zgłoszone przez zwykły skład tego Sądu, podjął uchwałę o następującej treści:
Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej przewidzianej w art. 36 ust. 2 w związku z art. 38 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (jednolity tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 902).
Stanowisko zaprezentowane w uchwale powiększonego składu Sądu Najwyższego oznacza więc, że zwolnienie (zgodne z przepisami prawa pracy i uzasadnione) pracownika samorządowego w trybie „dyscyplinarnym” z powodu ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków służbowych samo w sobie nie stanowi okoliczności, która - z założenia – wyłączałaby możliwość ubiegania się przez tego pracownika o wypłatę odprawy emerytalnej (czyli świadczenia przysługującego w związku z przyznaniem byłemu pracownikowi emerytury). Innymi słowy, pracodawca samorządowy (np. urząd gminy), który zgodnie z prawem i w oparciu o uzasadnioną przyczynę rozwiąże ze skutkiem natychmiastowym stosunek pracy z pracownikiem samorządowym z winy tego pracownika, powinien liczyć się z ewentualną koniecznością wypłacenia temu pracownikowi jednorazowej odprawy, jeśli pracownik zwolniony w tym trybie uzyska status emeryta bądź rencisty.