W dniu 14 września Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów, po rozpoznaniu wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, podjął uchwałę rozstrzygającą rozbieżności w orzecznictwie tego Sądu w zakresie stosowania w postępowaniu dyscyplinarnym radców prawnych instytucji skargi na orzeczenie Wyższego Sądu Odwoławczego, uchylającego orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy uznał, że:
Przepisy rozdziału 55a Kodeksu postępowania karnego o skardze na wyrok sądu odwoławczego, uchylający wyrok sądu pierwszej instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, znajdują odpowiednie zastosowanie (art. 74[1] pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 233 ze zm.) w postępowaniu dyscyplinarnym uregulowanym przepisami ustawy o radcach prawnych, a wniesioną skargę rozpoznaje Sąd Najwyższy.
W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że zawarte w art. 74[1] pkt 1 ustawy o radcach prawnych odesłanie od odpowiedniego stosowania w sprawach nieuregulowanych w postępowaniu dyscyplinarnym przepisów Kodeksu postępowania ma charakter odesłania zewnętrznego, a zarazem dynamicznego, co oznacza, że chodzi tu o przepisy Kodeksu postępowania karnego w brzmieniu, jakie każdorazowo przybierają w czasie obowiązywania przepisu odsyłającego. Sam fakt, że przepisy zawarte w rozdziale 55a Kodeksu postępowania karnego weszły w życie później niż przepis art. 74[1] pkt 1 u.r.p. nie stał więc na przeszkodzie temu, by uznać, że w postępowaniu dyscyplinarnym toczącym się aktualnie na podstawie ustawy o radcach prawnych mają odpowiednie zastosowanie przepisy dotyczące skargi na wyrok sądu odwoławczego.
Sąd Najwyższy wskazał, że główny motyw, jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu instytucji skargi na wyrok sądu odwoławczego, a mianowicie zabezpieczenie nowego apelacyjno-reformatoryjnego modelu postępowania odwoławczego, jest aktualny także na gruncie odwoławczego postępowania dyscyplinarnego radców prawnych, do którego model ten, w drodze odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego, został inkorporowany. Potrzeba zapewnienie należytej sprawności postępowania jest tym większa w postępowaniu dyscyplinarnym, gdy zważy się, że okresy przedawnienia przewinień dyscyplinarnych są krótsze niż okresy przedawnienia karalności przestępstw. Przy tym, co wyraźnie podkreślono, nie są one aż tak krótkie, by uzasadniały obawy wyrażane przez niektórych autorów, iżby stosowanie tej skargi w postępowaniu dyscyplinarnym miało prowadzić do przewlekłości postępowania, skutkującej w skrajnych przypadkach nawet upływem terminu przedawnienia. Co więcej, skarga z założenia ma przeciwdziałać przewlekłości postępowania (chroniąc przed niezasadnym uchylaniem wyroków i przekazywaniem spraw do ponownego rozpoznania), a nie prowadzić do jego niezasadnego wydłużania. Podkreślono w końcu, że postępowanie dyscyplinarne jest także rodzajem postępowania represyjnego, a w konsekwencji i na jego gruncie aktualne jest stwierdzenie, że „spóźniona sprawiedliwość jest zaprzeczeniem sprawiedliwości”, a kara wymierzona po długim czasie od popełnienia przewinienia traci swój walor tak z perspektywy prewencji indywidualnej, jak i generalnej.
W uchwale wyjaśniono, że w drodze odpowiedniego stosowania przepisów zawartych w Rozdziale 55a Kodeksu postępowania karnego właściwy funkcjonalnie do rozpoznania skargi w postępowaniu dyscyplinarnym radców prawnych będzie nadal, tak jak w postępowaniu karnym, Sąd Najwyższy. Względy natury ustrojowej, zwłaszcza w postaci sprawowania nadzoru judykacyjnego przez Sąd Najwyższy nad orzecznictwem dyscyplinarnym, oraz celowościowej (potrzeba zapewnienia skuteczności kontroli w ramach postępowania skargowego oraz brak podstaw do przyjęcia tzw. instancji poziomej w ramach Wyższego Sądu Dyscyplinarnego), a także systemowej (w kontekście analogicznego instrumentu, to jest zażalenia na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w procedurze cywilnej) nie pozwalają przyjąć, iżby sądem właściwym do rozpoznania skargi w postępowaniu dyscyplinarnym miałby być inny sąd, niż Sąd Najwyższy, w tym sąd powszechny albo Wyższy Sąd Dyscyplinarny.
Wobec powyższego oraz z powodu braku jakichkolwiek przeszkód dla odpowiedniego stosowania przepisów o skardze w postępowaniu dyscyplinarnym radców prawnych (bezprzedmiotowość regulacji, charakter prawny regulacji zawartej w Kodeksie postępowania karnego uniemożliwiający zastosowanie jej w postępowaniu dyscyplinarnym, zupełność regulacji dotyczącej danej instytucji w ustawie o radcach prawnych jako ustrojowej, rodzaj podmiotu uprawnionego do dokonania czynności oraz sprzeczności regulacji zawartej w Kodeksie postępowania karnego z przepisami ustawy ustrojowej), Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę o treści przytoczonej na wstępie.
Uzasadnienie uchwały z dnia 14 września 2017 r. (sygn. I KZP 9_17)