W dniu 24 listopada br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 64/17 podjął uchwałę następującej treści:
Gmina, która została zawiadomiona o sprawie o opróżnienie lokalu na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 1610 ze zm.), jest uprawniona do złożenia apelacji od wyroku nakazującego opróżnienie lokalu, w którym ustalono uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, także w zakresie nakazu opróżnienia lokalu.
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w O. postanowieniem z dnia 14 czerwca 2017 r.:
„Czy gmina, zawiadomiona o toczącym się procesie o opróżnienie lokalu na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz.U. 2016 r., poz. 1610), która przystąpiła do sprawy, ma interes prawny w zaskarżeniu zapadłego wyroku w części uwzględniającej powództwo o opróżnienie lokalu?”
Art. 14 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz.U. 2016 r., poz. 1610) stanowi, że w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy, a obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie. Orzeczenie takie wpływa na sytuację prawną gminy, mimo że nie bierze udziału w postępowaniu. Musi zatem istnieć mechanizm prawny, który pozwoli zabezpieczyć interesy gminy. Taki mechanizm wynika z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy, zgodnie z którymi do sytuacji prawnej gminy w procesie eksmisyjnym stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o interwencji ubocznej, jednak z istotnymi wyjątkami. Gmina nie musi wykazywać swojego interesu prawnego przystępując do sprawy. Czynności gminy mogą także – inaczej niż w przypadku typowej interwencji - pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony do której gmina przystępuje. Przepis art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów nie ogranicza natomiast pozostałych uprawnień procesowych gminy, wiążących się z interwencja uboczną, ani nie limituje ich do jakiegoś fragmentu sprawy. Gmina może zatem złożyć apelację od wyroku nakazującego opróżnienie lokalu w pełnym zakresie a nie jedynie w odniesieniu do obowiązku zapewnienia lokalu socjalnego.
W sprawie o nakazanie opróżnienia lokalu sąd orzeka o istnieniu uprawnienia pozwanego obowiązanego do opróżnienia lokalu, którego korelatem jest obowiązek osoby trzeciej – gminy, która pomimo że nie bierze udziału w postępowaniu (bo to postępowanie toczy się w strukturze procesu cywilnego i ma charakter ściśle dwustronny) – może być obciążona obowiązkiem, który jest konsekwencją art. 14 wskazanej ustawy. Czyli wyrok w sprawie eksmisyjnej, uwzględniający powództwo eksmisyjne ma skutek wobec osoby trzeciej. Zatem musi istnieć mechanizm prawny, który pozwoli zabezpieczyć interesy gminy.