W dniu 20 marca br. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu w Izbie Karnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. I KZP 15/18, podjął uchwałę następującej treści:
Nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywnie karą pozbawienia wolności i karą grzywny polega na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej granicy, oraz wymierzeniu kary grzywny na zasadach ogólnych.
Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 25 października 2018 r., sygn. akt I KZP 8/18, do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu tego Sądu:
„Czy nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywną karą pozbawienia wolności i karą grzywny w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. polega:
a) na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy oraz orzeczeniu kary grzywny na zasadach ogólnych,
b) na wymierzeniu wyłącznie kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy,
c) na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy (wedle reguł z art. 60 § 6 pkt 2 k.k.), a nadto na odstąpieniu od orzeczenia grzywny i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-3, 7 i 8 k.k., środka kompensacyjnego lub przepadku (wedle reguł z art. 60 § 7 k.k.)?”
Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Najwyższy podniósł argument, iż przepis art. 60 k.k. w sposób pełny reguluje instytucję nadzwyczajnego złagodzenia kary, co oznacza, że ani w art. 38 § 1 i 3 k.k., art. 59 k.k. czy art. 61 k.k. nie są zawarte dodatkowo zasady ją regulujące; stąd też normy z nich wynikające nie mogą być odpowiednio stosowane. Zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary w omawianym przepisie art. 60 k.k. zostały ukształtowane według stopnia ciężkości przestępstwa, co obliguje do przyjęcia, iż § 7 art. 60 k.k. dotyczy jedynie występków i to tylko takich, „co do których sądowi został pozostawiony wybór, po którą z alternatywnych sankcji sięgnąć albo czy zastosować dwie kary jednocześnie”, a skoro tak, „to nie może być stosowany do grzywny będącej obligatoryjnym elementem sankcji za zbrodnię.”
Sąd podkreślił, iż nadzwyczajne złagodzenie kary nie powinno prowadzić do wyeliminowania sankcji, którą ustawodawca uznał za konieczną. Mimo iż instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywnie karą pozbawienia wolności i grzywną ma charakter wyjątkowy, nie powinna ona prowadzić do zlikwidowania różnicy w odpowiedzialności za czyny zagrożone tylko karą pozbawienia wolności od tych zagrożonych kumulatywnymi sankcjami; w przypadku zbrodni żaden przepis nie uprawnia do odstąpienia od obligatoryjnej grzywny.
Jednocześnie Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż § 6 art. 60 k.p.k. określa zasady łagodzenia kar pozbawienia wolności, a zmieniając istotnie zasady wymiaru kary, instytucja ta nie podlega wykładni rozszerzającej.