W dniu 12 czerwca 2020 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznał cztery skargi na uchwały Państwowej Komisji Wyborczej o odmowie rejestracji kandydatów w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wyznaczonych na 28 czerwca 2020 r.
1. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę Waldemara Witkowskiego na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej nr 189/2020 z 10 czerwca 2020 r. (I NSW 61/20).
Sąd Najwyższy uznał, że w sytuacji, w której kandydat zgodnie z art. 14 ust 1 ustawy z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz.U. 2020, poz. 979) złożył zawiadomienie o uczestnictwie w wyborach wyznaczonych na dzień 28 czerwca 2020 r. i przedstawił podpisy poparcia, udzielone przez co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wyboru do Sejmu RP, to prokonstytucyjna wykładnia przepisów tej ustawy przemawia za uznaniem, że w ten sposób spełnił wymóg wynikający z art. 127 ust. 3 Konstytucji RP. Nie ma przy tym znaczenia, że część podpisów poparcia została złożona w związku z wyborami wyznaczonymi na 10 maja 2020 r., a część - z wyborami wyznaczonymi na 28 czerwca 2020 r. Istotne jest, że kandydat wykazał się łącznie poparciem ponad 100 000 obywateli.
Uwzględnienie przez Sąd Najwyższy skargi na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej oznacza, konieczność niezwłocznej rejestracji kandydata przez PKW.
Uzasadnienie postanowienia SN z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie I NSW 61/20
2. Sąd Najwyższy oddalił skargę Leszka Samborskiego na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej nr 187 /2020 z 10 czerwca 2020 r. (I NSW 60/20).
Sąd Najwyższy uznał, że PKW naruszyła art. 303 § 1 Kodeksu wyborczego, wyznaczając termin na składanie zgłoszeń kandydatów do godz. 16.15 w dniu 10 czerwca 2020 r. Ustawa o szczególnych zasadach wyborów w 2020 r. w sposób istotny skróciła przewidziane w Kodeksie wyborczym terminy na dokonywanie czynności wyborczych, w tym także termin na zgłoszenie kandydata na Prezydenta RP. Przyjęcie, że jest możliwe dodatkowe (dalsze) skrócenie tych i tak krótkich terminów byłoby nieproporcjonalnym ograniczeniem praw kandydatów oraz popierających ich obywateli. Wobec tego trzeba przyjąć, że kandydaci na Prezydenta mogli zostać zgłoszeni zgodnie z art. 303 § 1 Kodeksu wyborczego do 10 czerwca 2020 r. do godz. 24.00.
Uchybienie to pozostaje jednak bez znaczenia dla trafności zaskarżonej uchwały PKW, ponieważ skarżący nie twierdził nawet, że 10 czerwca 2020 r. dysponował brakującymi podpisami poparcia, a nie mógł ich złożyć jedynie ze względu na ograniczenie przez PKW czasu na zgłaszanie kandydatów. Skarżący nie uprawdopodobnił również, iż byłby w stanie zebrać brakujące podpisy poparcia 10 czerwca 2020 r. między godz. 16.15 a 24.00.
Uzasadnienie postanowienia SN z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie I NSW 60/20
3. Sąd Najwyższy oddalił również skargę Sławomira Grzywy na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej nr 186/2020 z 10 czerwca 2020 r. (I NSW 63/20).
Zgodnie z art. 127 ust. 3 Konstytucji RP wymogiem formalnym zgłoszenia kandydata na Prezydenta RP jest zebranie co najmniej 100 000 podpisów obywateli popierających tego kandydata. Konstytucja nie przewiduje wyjątku od tego wymogu. W sytuacji, gdy pełnomocnik Sławomira Grzywy przy zgłoszeniu tego kandydata nie przedstawił wykazu obywateli popierających to zgłoszenie, został przez Państwową Komisję Wyborczą wezwany do usunięcia wad zgłoszenia, w trybie art. 304 § 4 Kodeksu wyborczego, przy czym wad tych nie usunął w wyznaczonym terminie.
Na określony w art. 304 Kodeksu wyborczego tryb postępowania nie ma wpływu aktualny stan związany z zagrożeniem epidemiologicznym. Odnośnie do wniosku o wyłączenie członków PKW, Sąd Najwyższy wskazał, że przepisy Kodeksu wyborczego, określającego strukturę i zasady funkcjonowania tego organu, nie przewidują wyłączenia jego członków od spraw związanych z podejmowaniem uchwał w trybie wyborczym.
Uzasadnienie postanowienia SN z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie I NSW 63/20
4. Sąd Najwyższy oddalił też skargę Piotra Stanisława Bakuna na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej nr 188/2020 z 10 czerwca 2020 r. (I NSW 62/20).
Skarżący nie sformułował zarzutów co do rozstrzygnięcia PKW, a swoje żądanie zarejestrowania kandydata oparł na twierdzeniu, że stan pandemii oraz brak możliwości logistycznych z powodu nie dysponowania strukturami i finansami takimi jak partie polityczne powodują, iż zdobycie 100 000 podpisów poparcia w bardzo krótkim czasie było niemożliwe.
Sąd Najwyższy wskazał, że kandydat nie spełnił wymogów przewidzianych w art. 127 ust. 3 zd. 2 Konstytucji RP, art. 90 § 2, art. 296, art. 304 § 1 i 2 pkt 3 Kodeksu wyborczego w postaci braku poparcia 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu RP. Wskazał też na brzmienie art. 14 ust. 7 ustawy o szczególnych zasadach wyborów w 2020 r., z którego wynika obowiązek rejestracji kandydata na Prezydenta RP zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego. Sąd Najwyższy zauważył, że uwzględniając wszystkie złożone w PKW podpisy, kandydat nie przedstawił nawet 1/5 liczby podpisów, wymaganych przez Konstytucję RP oraz Kodeks wyborczy.
Uzasadnienie postanowienia SN z dnia 12 czerwca 2020 r. w sprawie I NSW 62/20