Sąd Najwyższy w postanowieniu z 4 stycznia 2021 r., sygn. akt V KK 254/19 stwierdził, że zwrot „Przepisów art. 69 – 75 nie stosuje się” znajdujący się w zdaniu drugim art. 37b k.k., odnosi się jedynie do wchodzącej w skład kary mieszanej kary pozbawienia wolności. W żadnym zakresie nie odnosi się on natomiast do stanowiącej element tej kary – kary ograniczenia wolności.
Zajmując takie stanowisko Sąd Najwyższy oddalił jako oczywiście bezzasadną kasację prokuratora wniesioną na korzyść skazanego od wyroku Sąd Okręgowego w Poznaniu, w której podniósł on zarzut rażącego naruszenia prawa materialnego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 37b zdanie drugie k.k. poprzez błędną jego wykładnię i w konsekwencji utrzymanie w mocy zobowiązania oskarżonego na podstawie art. 86 § 3 k.k. w zw. z art. 72 § 1 pkt 3 k.k. do wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie małoletniej córki A.P., podczas gdy art. 37b k.k. wprost wyłącza orzeczenie obok tzw. kary mieszanej obowiązków probacyjnych wynikających z art. 69 – 75 k.k. także w przypadku orzekania kary łącznej w trybie art. 87 § 2 k.k.
W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy stwierdził, iż instytucja z art. 37b k.k., określana w języku prawniczym jako kara sekwencyjna lub kara mieszana, w istocie składa się z dwóch kar orzekanych kumulatywnie – kary pozbawienia wolności oraz kary ograniczenia wolności. Kara sekwencyjna lub mieszana nie zostały wymienione w katalogu kar w art. 32 k.k., zaś pozostają w nim kara pozbawienia wolności oraz kara ograniczenia wolności. Wymierzenie kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności przy zastosowaniu art. 37b k.k. nie wskazuje na istnienie dwóch skazań, ale na wymierzenie za jedno przestępstwo dwóch kar, co przewidziane zostało w tym przepisie jako jedna sankcja. Tym samym Sąd Najwyższy podzielił pogląd wyrażony wcześniej w wyroku z 25 kwietnia 2019 r., V KK 173/19.
Konsekwencją powyższego było uznanie, że wyłączenie stosowania art. 69 – 75 k.k., jakie znajduje się w art. 37b k.k. może być odnoszone jedynie do tej kary, z dwóch wskazanych w tym przepisie, do której w całości może mieć zastosowanie, a więc w tym wypadku do kary pozbawienia wolności. Żaden z przepisów wymienionych w art. 69 – 75 k.k. wprost nie odnosi się natomiast do kary ograniczenia wolności. Zastosowanie niektórych z nich wynika dopiero z art. 34 § 3 k.k. i z art. 35 § 4 k.k., jednak te regulacje nie zostały wskazane w art. 37b k.k. jako niemające zastosowania przy orzekaniu kary ograniczenia wolności, jako składnika kary mieszanej. Nie można wiązać kary ograniczenia wolności z instytucją warunkowego zawieszenia wykonania kary, a do tej ostatniej, jako całości, literalnie odnosi się zdanie drugie art. 37b k.k.
Potwierdzenie zarzutu kasacyjnego prowadziłoby do wniosków dysfunkcjonalnych z punktu widzenia celów instytucji, o której mowa w art. 37b k.k. Oznaczałoby bowiem, że orzekając karę ograniczenia wolności jako karę samoistną, sąd dysponowałby wszystkimi środkami oddziaływania, wymienionymi w art. 34 k.k., zaś orzekając ją w ramach sekwencji, nie dysponowałby niemal żadnym z nich. Wydaje się oczywiste, że nie temu służyło utworzenie instytucji kary mieszanej, by sąd miał ograniczone możliwości korzystania ze środków umożliwiających weryfikację zachowania skazanego w warunkach wolnościowych. Wprowadzenie do Kodeksu karnego możliwości rezygnacji z orzeczenia surowej kary pozbawienia wolności i zastąpienia jej karą mieszaną, określoną w art. 37b k.k., a więc krótkoterminową karą pozbawienia wolności i karą ograniczenia wolności, musiało zakładać wykorzystanie wszystkich efektywnych możliwości oddziaływania na zachowanie skazanego na wolności, jakie wynikają z tej ostatniej kary.
Sąd Najwyższy uznał, że za przyjętym stanowiskiem przemawia również wykładnia historyczna. Intencją projektodawcy, wyrażoną wprost w uzasadnieniu projektu rządowego ustawy zmieniającej art. 37b k.k. było jedynie wyeliminowanie możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, orzekanej jako element sekwencji, nie zaś wyeliminowanie możliwości nakładania na skazanego obowiązków w związku z karą ograniczenia wolności wchodzącej w skład tej sekwencji (Uzasadnienie projektu rządowego z 26 stycznia 2016 r. ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Sejm VIII kadencji, Druk sejmowy nr 207, s. 17).
Sąd Najwyższy stwierdził też, że art. 86 § 3 k.k. ma zastosowanie zarówno do kary łącznej ograniczenia wolności orzekanej samoistnie, jak i do takiej kary orzekanej jako składnik kary mieszanej. W tym zakresie przepis ten nie zawiera wyłączenia. Poza tym, żadne względy o charakterze systemowym lub celowościowym nie prowadzą do ograniczenia jego stosowania do orzekania kary ograniczenia wolności w zależności od tego, czy kary jednostkowe ograniczenia wolności orzeczono jako samoistne, czy wchodzące w skład sekwencji kar.
Postanowienie SN z dnia 4 stycznia 2021 r., sygn: V kk 254/19