Uchwałą nr 119/2021 z dnia 5 lipca 2021 r. Państwowa Komisja Wyborcza (dalej: PKW) odrzuciła sprawozdanie finansowe Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Szymona Hołowni o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych tego Komitetu, w tym o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania, związanych z udziałem w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w 2020 r., z powodu naruszenia art. 129 § 2 i 132 § 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1319, dalej: k.wyb.).
W uzasadnieniu PKW wskazała, że w wyniku badania sprawozdania finansowego, dołączonych do niego dokumentów, sprawozdania biegłego rewidenta oraz wyjaśnień udzielonych przez Komitet ustaliła, że Komitet pozyskał na rachunek bankowy środki w łącznej kwocie 32 750,23 zł z naruszeniem art. 129 § 2 k.wyb. oraz środki finansowe w łącznej kwocie 168 467,66 zł z naruszeniem art. 132 § 4 k.wyb. Łączna wartość środków przyjętych przez Komitet z naruszeniem art. 129 § 2 i art. 132 § 4 k.wyb. przekracza 1% ogólnej kwoty jego przychodów, zatem zgodnie z art. 144 § 1 pkt 3 lit. a i d w związku z art. 144 § 1 pkt 2 k.wyb., sprawozdanie finansowe tego Komitetu podlegało odrzuceniu.
Skarżący zakwestionował zasadność uznania wpłat za dokonane z naruszeniem art. 129 § 2 k.wyb. i art. 132 § 4 k.wyb. oraz wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały.
Sąd Najwyższy podkreślił, że w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. doszło do szczególnej sytuacji, gdyż wybory w dniu 10 maja 2020 r. nie odbyły się. Wobec braku szczegółowej regulacji określającej konsekwencje prawne dotyczące finansowania kampanii wyborczej Sąd Najwyższy stwierdził brak podstaw prawnych do pozyskiwania przez Komitet środków finansowych na prowadzenie kampanii wyborczej w okresie od 11 maja 2020 r. do dnia zarejestrowania Komitetu na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 979). Tym samym kwota pozyskanych przez Komitet środków finansowych z naruszeniem art. 129 § 2 k.wyb. wyniosła 32.750,23 zł.
W oparciu o przedstawiony materiał dowodowy Sąd Najwyższy uznał, że Komitet nie zakwestionował skutecznie wyliczeń PKW, z których wynika, że łączna kwota wpłat od podmiotów nieuprawnionych wyniosła 168.467,66 zł. Sąd Najwyższy podkreślił, że Komitet zobowiązany jest na bieżąco weryfikować zgodność z prawem pozyskanych przez siebie środków finansowych. W przypadku braku możliwości dokonania ustalenia ich legalności Komitet zobowiązany jest do ich zwrotu darczyńcy, w terminie 30 dni, lub do ich przekazania na rachunek techniczny w celu wpłacenia ich na rzecz Skarbu Państwa, lub też po prostu, do ich przekazania na Skarb Państwa, ale zawsze przed rozpoczęciem korzystania z nich. Żadnego z tych działań Komitet nie podjął w odpowiednim czasie.
Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że jawność i przejrzystość finansów publicznych wymaga, aby Komitet zastosował się do przepisów k.wyb. i w sytuacji, w której Komitet nie jest w stanie zweryfikować, czy środki pochodzą od osoby uprawnionej do finansowania kampanii wyborczej, środki takie zwracał lub przekazywał na rzecz Skarbu Państwa. Tymczasem Komitet nie zachował niezbędnych procedur przejrzystości i transparentności, a pozyskane środki „budzące wątpliwości” wydał na finansowanie kampanii wyborczej. Łączna kwota środków finansowych na kampanię wyborczą pozyskanych przez Komitet z naruszeniem art. 129 § 2 i 132 § 4 k.wyb. wynosi 201 217,89 zł, zatem znacznie przekracza kwotę 1% przychodów uzyskanych przez Komitet, którą ustawodawca uznaje za dopuszczalne uchybienie w finansowaniu kampanii wyborczej.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy na podstawie art. 145 § 2 k.wyb. orzekł jak w sentencji.