28 czerwca 2022 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oddalił skargi nadzwyczajne Rzecznika Praw Obywatelskich wywiedzione względem wyroków oddalających powództwa kredytobiorców w sprawach dotyczących tzw. kredytów frankowych.
W dwóch podobnie skonstruowanych, ale niezależnych od siebie, sprawach (I NSNc 450/21 – o unieważnienie umowy kredytu; I NSNc 470/21 – o zasądzenie zwrotu części uiszczonych na rzecz banku kwot), sądy obu instancji nie podzieliły racji przedstawionych przez powodów-kredytobiorców.
W obydwu orzeczeniach zaskarżonych skargą nadzwyczajną w sprawach I NSNc 450/21 oraz I NSNc 470/21 sądy uwzględniły konsumencki status strony powodowej i weryfikowały umowy kredytu pod kątem obecności w nich klauzul abuzywnych. Tym samym, stan prawny w obu sprawach była zasadniczo różny od tego, jaki występował w przypadku kontroli nadzwyczajnej prowadzonej we wcześniej rozpoznanych sprawach I NSNc 408/21, I NSNc 619/21, w których sąd nie wziął pod uwagę konsumenckiego charakteru umowy będącej źródłem zobowiązania, co było powodem uchylenia zaskarżonych tam orzeczeń.
W sprawie I NSNc 450/21 umowa kredytu między powodem i pozwanym bankiem była zawarta w bezpośrednim związku z działalnością gospodarczą powoda, który środki pozyskane na podstawie umowy kredytu przeznaczył na prowadzenie działalności gospodarczej. W trakcie procedury zawierania umowy kredytowej powód informował o tym, że lokal którego zakup chce sfinansować z kredytu ma zamiar przeznaczyć na cele użytkowe – biuro tłumaczeń. Centrala banku wyraziła zgodę, aby powód przeznaczył kredyt na sfinansowanie lokalu użytkowego. Tym samym do umowy kredytu, jaką powód zawarł z pozwanym nie należało odnosić regulacji dotyczących obrotu konsumenckiego, niezależnie od tego, że sama umowa kredytu, w praktyce banku, była dedykowana obrotowi konsumenckiemu. Tymczasem główny zarzut skargi nadzwyczajnej dotyczył niewłaściwego stosowania prawa konsumenckiego.
Natomiast w sprawie I NSNc 470/21 powód, który rzeczywiście był konsumentem, dochodził zwrotu nadpłat na rzecz banku, co stanowi różnicę pomiędzy sumą kwot faktycznie pobranych przez pozwany bank we wskazanym okresie a sumą kwot z tego okresu rzeczywiście bankowi należnych. W zaskarżonym skargą nadzwyczajną orzeczeniu Sąd Okręgowy. uznał niektóre postanowienia umowy kredytu za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c., ale przechodząc do kwestii dotyczącej wysokości żądanego przez powoda roszczenia, w ocenie Sądu Okręgowego nie zostało ono udowodnione i dlatego zostało oddalone. Skarga nadzwyczajna została oparta na zarzucie rażącego naruszenia art. 3851 § 1 w sytuacji, gdy sąd przyjął jedną z funkcjonujących w orzecznictwie wykładni, która nie była jednolita w czasie, gdy wyrok zapadł. Dlatego nie sposób podzielić zarzutu rażącego naruszenia prawa.