W postanowieniu z 26 maja 2022 r., II CSKP 662/22, Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat unormowanej w art. 61 § 1 k.p.c. legitymacji procesowej organizacji pozarządowych. W konsekwencji uwzględniono skargę kasacyjną stowarzyszenia, które, działając na rzecz osób fizycznych, wytoczyło powództwo o zapłatę przeciwko bankowi.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Najwyższy wskazał, że powodowi, wbrew odmiennemu stanowisku Sądów meriti, przysługiwała zdolność sądowa, wobec czego niezasadne było odrzucenie pozwu wniesionego przez stowarzyszenie. De lege lata pod pojęciem „organizacja pozarządowa" można bowiem rozumieć jedynie osoby prawne, zasadniczo fundacje i stowarzyszenia, albo jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 331 § 1 k.c. Organizacje te natomiast zawsze posiadają zdolność sądową na podstawie art. 64 § 1 lub § 11 k.p.c.
Następnie wyjaśniono, że od zdolności sądowej należy odróżnić legitymację procesową do wytoczenia powództwa na rzecz osoby trzeciej. Legitymacja taka przysługuje organizacjom pozarządowym, w sprawach enumerowanych w art. 61 § 1 pkt 1-5 k.p.c., w zakresie zadań statutowych danej organizacji. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że statut organizacji, aby umożliwiał udział w postępowaniach sądowych, nie musi zawierać postanowienia wyraźnie, dosłownie odnoszącego się do udziału w postępowaniach sądowych.
Zawarty w art. 61 § 1 k.p.c. zwrot „w zakresie swoich zadań statutowych" dotyczy przedmiotu sprawy i oznacza, że przedmiot ten musi mieć związek ze statutowymi zadaniami danej organizacji. Statut nie musi natomiast przewidywać konkretnych form działania, w tym możliwości działania w postępowaniach sądowych. Innymi słowy statut musi określać dane zadanie, jednak nie musi precyzować sposobu, w jaki będzie ono realizowane.
Postanowienie SN z dnia 26 maja 2022 r. z uzasadnieniem (II CSKP 662/22)