Sąd Najwyższy odrzucił wniosek sędziego o wyłączenie ze składu wyznaczonego do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przedstawionego w związku z rozpoznaniem skargi kasacyjnej. Sędzia wskazał, że złożył wniosek z uwagi na treść wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 8 listopada 2021, (Dolińska-Ficek, Ozimek), wskazując, że zachodzi ryzyko nieważności postępowania w związku z naruszeniem prawa strony do rzetelnego postępowania.
Sąd Najwyższy wskazał, że niedopuszczalne jest orzeczenie ignorujące moc powszechnie wiążącą orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Takie orzeczenie należy traktować jako wydane ultra vires, a tym samym nie wywołujące skutków prawnych w świetle art. 190 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP. W rezultacie ma ono walor aktu pozornego i nie korzysta z przymiotu prawomocności. Jako wydane na podstawie normy uznanej przez TK za niekonstytucyjną nie wiąże żadnego innego składu sądu (zob. art. 365 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821k.p.c.). Nie ma przy tym znaczenia etykieta, pod którą realizowane są akty bezprawne, ubierane we wzniosłe formuły dla zamaskowania ich rzeczywistej treści i celu.
Żaden sąd nie może zatem skutecznie rozpoznać wniosku o wyłączenie sędziego z uwagi na rzekome wadliwości związane z jego powołaniem. Instytucja wyłączenia sędziego nie może być nadużywana. Rażącym nadużyciem jest instrumentalne wykorzystywanie wniosków o wyłączenie dla osiągnięcia bezprawnego skutku w sferze ustrojowej. Stanowi to zaprzeczenie istoty sądowego wymiaru sprawiedliwości i godnego sprawowania urzędu sędziego. W wypadku tak sformułowanego konfliktu sumienia sędzia powinien zrzec się urzędu.
Ponadto Sąd Najwyższy uznał, że przepisy o wyłączeniu sędziego nie znajdują zastosowania w ramach rozstrzygnięcia istotnego zagadnienia prawnego, które nie jest rozpoznaniem sprawy cywilnej, bowiem służy rozstrzygnięciu określonego problemu prawnego (wykładni przepisu) o charakterze abstrakcyjnym. Zagadnienie prawne nie dotyczy zatem konkretnej sytuacji procesowej.
Sąd Najwyższy przypomniał także, że niedopuszczalność wniosku o wyłączenie sędziego, który obejmuje zarzuty odnoszące się do okoliczności jego powołania, wynika z orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (wyroki TK: z 2 czerwca 2020 r., P 13/19, OTK ZU nr A/2020/poz. 45; z 23 lutego 2022 r., P 10/19, OTK ZU nr A/2022, poz. 14; zob. też wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2022 r., K 7/21, OTK ZU nr A/2022, poz. 24). Niedopuszczalne jest także choćby pośrednie nawiązanie – poprzez odwołanie się do wyroków ETPC – do uznanej za niekonstytucyjny akt normatywny uchwały z 23 stycznia 2020 r. Izby Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (BSA I-4110-1/20). Uchwała ta utraciła moc obowiązującą mocą wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20 kwietnia 2020 r., U 2/20 (OTK ZU nr A/2020, poz. 61).
Ignorowanie w praktyce orzeczeń TK stanowi wyraz doktryny tzw. konstytucjonalizmu abuzywnego, co nie może być aprobowane w państwie prawa opartym na fundamentach konstytucyjnych. Stanowi to ponadto naruszenie art. 7 i art. 190 ust. 1 Konstytucji RP.
Postanowienie SN z dnia 6 października 2022 r. z uzasadnieniem (sygn. akt III CZP 88/22).