Dnia 1 lutego 2023 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, uwzględniając skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego, ze względu na naruszenie art. 76 Konstytucji RP, w celu zapewnienia zgodności z art. 2 Konstytucji RP, uchylił w całości wyrok z 2015 r. wydany przez Sąd Okręgowy, przekazując mu sprawę do ponownego rozpoznania.
W 2009 r. powodowie jako konsumenci, zawarli z pozwanym bankiem umowę o kredyt denominowany do franka szwajcarskiego. Na mocy późniejszego porozumienia kredytobiorcy mogli dokonywać spłat rat kredytowych bezpośrednio w CHF i tak też były spłacane raty kredytu. Powodowie wystąpili do sądu z powództwem o ustalenie, że udzielony im na mocy umowy kredyt był kredytem złotówkowym, a w dalszej kolejności domagali się ewentualnie ustalenia nieważności umowy w całości oraz ewentualnie ustalenia nieważności jej poszczególnych postanowień tożsamych treściowo z klauzulami uznanymi za niedozwolone.
Sąd Okręgowy oddalił żądanie ustalenia, że kredyt miał od początku charakter złotówkowy i nie znalazł również podstaw do uznania zawartej umowy za nieważną na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. Z kolei odnosząc się do żądania uznania za bezskuteczne wskazanych w pozwie klauzul umownych, Sąd Okręgowy uznał, że powodowie nie mają interesu prawnego co do ustalenia abuzywności postanowień umownych, pomimo tego, że uznał ich treść za tożsamą z postanowieniami wzorców umownych uznawanych już uprzednio za klauzule niedozwolone.
Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd Okręgowy, pomimo stwierdzenia obecności w umowie klauzuli tożsamej z klauzulami uznawanymi za abuzywne w orzecznictwie, nie dokonał, wbrew wymogom wynikającym z Dyrektywy 93/13, oceny abuzywności tej klauzuli i nie określił skutków prawnych wynikających ze stwierdzenia abuzywnego charakteru takiej klauzuli w umowie kredytu. Wydając zaskarżone orzeczenie Sąd Okręgowy nie uwzględnił zatem zasady ochrony konsumentów, wyrażonej w art. 76 Konstytucji RP, podobnie jak nie wziął pod uwagę wynikającej z art. 9 Konstytucji RP konieczności respektowania zobowiązań międzynarodowych Rzeczpospolitej oraz wynikającej z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP zasady pierwszeństwa prawa europejskiego przed ustawami krajowymi.
Sąd Najwyższy zaznaczył, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, żądanie ustalenia za niedozwolone i tym samym bezskuteczne, postanowień umowy, powinno być rozpoznane przez Sąd co do meritum, bez konieczności ustalania istnienia po stronie powodów istnienia w tym zakresie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c.
Sąd Najwyższy wskazał, że nie tylko nie istniały przeszkody do zbadania abuzywności postanowień umowy kredytu, ale w świetle przepisów Dyrektywy 93/13 Sąd Okręgowy był do tego zobowiązany. Zaniechawszy tego badania, Sąd Okręgowy naruszył zasadę ochrony konsumentów wynikającą z art. 76 Konstytucji RP nie zapewniając konsumentowi ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi w sposób, jaki wymagany jest w świetle Dyrektywy 93/13, a jednocześnie nie zapewnił ochrony zaufania, jakie konsument ma prawo w nim pokładać i naruszył w ten sposób art. 2 Konstytucji RP.
Wyrok SN z dnia 1 lutego 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt II NSNc 10/23)