W dniu 18 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozpoznał sprawę kasacyjną dotyczącą decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego w przedmiocie zatwierdzenia przedstawionych przez zarządcę infrastruktury kolejowej stawek jednostkowych opłat za korzystanie przez przewoźników kolejowych z tej infrastruktury na rozkład jazdy pociągów 2015/2016.
Odnosząc się do wykładni art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że przez koszty bezpośrednio ponoszone przez zarządcę infrastruktury kolejowej jako rezultat wykonywania przez przewoźnika kolejowego przewozów pociągami należy rozumieć tego rodzaju koszty, których wysokość uzależniona jest od natężenia ruchu pociągów. Według Sądu Najwyższego, koszty bezpośrednie to tylko te koszty, co do których można ustalić bezpośredni związek przyczynowy z natężeniem przewozów kolejowych, tj. koszty rzeczywiście ponoszone do celów wykonywania takich przewozów, przy czym koszty te muszą być uzależnione od natężenia ruchu pociągów. Przewoźnicy powinni być więc obciążani jedynie takim kosztem, który wynika z faktycznego wykorzystywania przez nich infrastruktury kolejowej w celu wykonania przewozów.
W konsekwencji, Sąd Najwyższy uznał, że nie wszystkie koszty stałe zarządcy związane z udostępnianiem linii kolejowej (m.in. dotyczące ogólnie ruchu kolejowego, wielkości zarządzanej infrastruktury lub działalności zarządcy infrastruktury kolejowej, w tym wynagrodzeń pracowników) mogą zostać zaliczone do kategorii kosztów bezpośrednich, ale tylko te spośród nich, które zarządca infrastruktury ponosi w związku z natężeniem ruchu pociągów.
Odnosząc się jednocześnie do zagadnienia wykładni pojęcia kosztów bezpośrednich w kontekście kosztów wynagrodzenia personelu do prowadzenia ruchu pociągów, Sąd Najwyższy przyjął, że przy kalkulacji kosztów bezpośrednich nie można uwzględnić każdego kosztu wynagrodzenia personelu zarządcy infrastruktury kolejowej, lecz tylko ten, który zarządca może w sposób przejrzysty, rzetelny i obiektywny zmierzyć i wykazać, że jest on ponoszony bezpośrednio w wyniku przejazdu pociągu.
Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2023 r. z uzasadnieniem (sygn. akt II NSKP 36/23)