W związku z dużym zainteresowaniem sprawą informujemy o orzeczeniach wydanych dnia 13 października br. przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w trybie prejudycjalnym na wniosek Sądu Najwyższego.
W pierwszej sprawie przedstawiony TSUE problem prawny powstał na gruncie sprawy (sygn. akt I CSK 67/19) zawisłej w Izbie Cywilnej. Sąd Najwyższy rozpoznając skargę kasacyjną, której przedmiotem była ochrona unijnego znaku towarowego, postanowieniem z 29 grudnia 2020 r. zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prawnym, wnosząc o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wniosek dotyczył wykładni art. 10 dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej.
W toku postępowania przed Trybunałem Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Komisja Europejska zakwestionowali dopuszczalność wniosku, podnosząc wątpliwości, czy został on przedstawiony przez uprawniony podmiot, to jest sąd w rozumieniu art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wymienieni uczestnicy postępowania przywoływali przy tym argumentację odnoszącą się do procesu powołania sędziów zasiadających w składzie orzekającym Sądu Najwyższego, jaki przedstawił pytanie prejudycjalne.
Trybunał nie uwzględnił tych zastrzeżeń i uznał wniosek za dopuszczalny. Jak stwierdził, „w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że Sąd Najwyższy jako taki należy do struktury polskiego sądownictwa”, a zatem „w zakresie, w jakim wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został złożony przez sąd krajowy, należy domniemywać, że spełnia on wymogi”, jakie stawia się „zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przy ustalaniu, czy dany organ występujący z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym ma charakter «sądu» w rozumieniu art. 267 TFUE” i to „niezależnie od tego, w jakim konkretnie składzie sędziowskim orzeka”.
Ponadto, zauważa Trybunał, w sprawie „nie przedstawiono żadnego konkretnego i precyzyjnego dowodu pozwalającego na obalenie (…) domniemania, zgodnie z którym niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym pochodzi od podmiotu spełniającego” przyjęte wymogi, którymi są „całokształt okoliczności, takich jak ustanowienie organu na podstawie ustawy, jego stały charakter, obligatoryjny charakter jego jurysdykcji, kontradyktoryjność postępowania, stosowanie przez organ przepisów prawa oraz jego niezawisłość”.
Rozpoznając sprawę merytorycznie, Trybunał, wyrokiem z dnia 13 października 2022 r. (sygn. C-355/21), rozstrzygnął, że budzący wątpliwości interpretacyjne przepis prawa UE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie takiej wykładni przepisu krajowego, zgodnie z którą środek ochronny polegający na zniszczeniu towarów nie może być stosowany do towarów, które zostały wytworzone i na których umieszczono unijny znak towarowy za zgodą właściciela tego znaku, lecz które zostały wprowadzone do obrotu w Europejskim Obszarze Gospodarczym bez jego zgody.
Podobnie, w drugiej sprawie, Trybunał wydał orzeczenie w trybie prejudycjalnym na wniosek Sądu Najwyższego rozpoznającego skargę kasacyjną zarejestrowaną w Izbie Cywilnej pod sygn. akt I CSK 745/18 i podał wykładnię dwóch rozporządzeń dotyczących Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego.
Trybunał w wyroku z dnia 13 października 2022 r. (sygn. C-698/20) rozstrzygnął, że budzące wątpliwości interpretacyjne przepisy europejskie nie stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które z jednej strony nie pozwala podmiotowi, który otrzymał środki w ramach programów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej, na uzyskanie wyłączenia tych środków z masy upadłości banku, gdy owe środki wpłacono na rachunek prowadzony przez ten bank, którego upadłość następnie ogłoszono, a z drugiej strony nie przewiduje wyłączenia rzeczonych środków z owej masy upadłości.
Także w tej sprawie Rzecznik Praw Obywatelskich stanął na stanowisku, że rozpatrywany wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest niedopuszczalny, powołując się przy tym okoliczności dotyczące procesu powołania sędziów wchodzących w skład sądu odsyłającego, a także podniósł wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności organu wnioskującego.
Trybunał nie podzielił tego poglądu i uznał wniosek za dopuszczalny. Jak wyjaśnił, domniemanie spełnienia wymogów stawianych organowi występującemu z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym może być obalone jedynie przez określone prawomocne orzeczenie sądowe, zaś „w niniejszej sprawie ani w chwili zamknięcia pisemnego etapu postępowania, ani też w momencie poddania sprawy pod obrady nie przekazano do wiadomości Trybunału, by w stosunku do sędziów należących do składu odsyłającego wydano takie prawomocne orzeczenie sądowe”, zatem „ewentualne nieprawidłowości, do jakich mogło dojść w ramach krajowej procedury ich powołania, nie mogą spowodować niedopuszczalności rozpatrywanego tu wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym”.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 2020 r. (sygn. akt I CSK 67/19)
Wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE z dnia 13 października 2022 r. w sprawie C‑355/21
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2020 r. (sygn. akt I CSK 745/18)
Wyrok Trybunał Sprawiedliwości UE z dnia 13 października 2022 r. w sprawie C‑698/20