W ostatnim czasie Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego dr hab. Małgorzata Manowska skierowała do Trybunału Konstytucyjnego trzy wnioski o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją określonych przepisów mających szczególne znaczenie dla warunków wykonywania zawodu sędziego.
Pierwszy z wniosków (sygn. BSA III.4011.2.2022), przekazany Trybunałowi 21 listopada br., dotyczy uregulowań pozbawiających możliwości realizowania prawa do ubezpieczenia społecznego wynikającego z aktywności zawodowej sędziego innej niż związana z jego funkcją urzędową. Wniosek ten został już zarejestrowany w Trybunale pod sygn. K 14/22.
W kolejnym wniosku (sygn. BSA III.4011.1.2022) z dnia 21 grudnia br. Pierwszy Prezes SN wnosi o kontrolę konstytucyjności przepisów ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. z 2022 r., poz. 2666) naruszających ustawowy mechanizm rewaloryzacji wynagrodzeń sędziów, który należy zaliczyć do ustrojowych gwarancji sędziowskiej niezawisłości.
Podłożem ostatniego wniosku (sygn. BSA III.4011.3.2022), również z dnia 21 grudnia br., były liczne wątpliwości zgłaszane Pierwszej Prezes od dawna przez sędziów, a związane z obowiązkiem złożenia oświadczenia o stanie majątkowym ich małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, którzy nie pełnią funkcji publicznych. Pierwszy Prezes powstrzymywał się od przedstawienia tych wątpliwości Trybunałowi ze względu na społeczną doniosłość zasady jawności życia publicznego, będącej motywem ustawowego obowiązku składania oświadczeń majątkowych sędziów. Do wystąpienia w tym względzie z wnioskiem o kontrolę konstytucyjności skłoniła jednak Pierwszego Prezesa SN argumentacja zawarta w wyroku Trybunału z dnia z dnia 25 listopada 2021 r. (sygn. akt Kp 2/19, OTK ZU A/2022, poz. 6), w szczególności obiter dicta (pkt. III.7 uzasadnienia) podkreślające konieczność poszanowania zasady proporcjonalności przy wprowadzaniu obowiązku ujawniania sytuacji majątkowej obywateli, co nabiera szczególnego znaczenia wówczas, gdy dotyczy osób, które nie pełnią funkcji publicznych, a sytuacja ta nader często ma miejsce w przypadku współmałżonka sędziego.
Uprawnienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego do przedłożenia wniosku o stwierdzenie niezgodności przepisów ustawowych z Konstytucją wynika z art. 191 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 188 pkt 1 Konstytucji.
Wniosek z 21 listopada 2022 r., sygn. BSA III.4011.2.2022
Wniosek z 21 grudnia 2022 r. sygn. BSA III.4011.1.2022
Wniosek z 21 grudnia 2022 r. sygn. BSA III.4011.3.2022