Sąd Najwyższy

Odnosząc się do formułowanych publicznie zarzutów o rzekomym blokowaniu rozpoznania spraw w Izbie Pracy informujemy o okolicznościach, z których wynikła konieczność przekazania akt spraw wyznaczonemu rzecznikowi dyscyplinarnemu celem przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, wszczętego w związku z poważnymi wątpliwościami, czy przydział spraw zarejestrowanych w repertorium PO w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w latach 2019-2020 odbywał się zgodnie z prawem.

Niedawne enuncjacje prasowe, w szczególności zawarte w artykule „Małgorzata Manowska blokuje rozpoznanie kluczowych spraw w SN” (Gazeta Wyborcza z 7 marca 2023 r.), całkowicie pomijają fakt ujawnienia niezgodności praktyki przydziału spraw sędziom w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z zasadami określonymi w Regulaminie Sądu Najwyższego, co miało charakter rażący i długotrwały.

Należy wyjaśnić, że w Sądzie Najwyższym nie obowiązuje funkcjonujący w sądach powszechnych system losowego przydziału spraw i stosowana jest zasada przydziału alfabetycznego. W tej sytuacji ścisłe przestrzeganie obowiązujących regulacji nabiera szczególnej wagi jako gwarancja, iż wyznaczanie sędziów do rozpoznawania spraw odbywa się w sposób uniemożliwiający manipulowanie składami. Ponadto zastosowanie obowiązujących regulacji zapewnia równomierny przydział spraw sędziom Sądu Najwyższego.

W przedmiotowym okresie obowiązywało Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2018 Regulamin Sądu Najwyższego (Dz.U. z 2018 r. poz. 660), przy czym od 20 lutego 2019 r. do 24 czerwca 2021 r. zasady wyznaczania sędziów regulował § 83a tegoż regulaminu w wersji nadanej przez Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 lutego 2019 r. zmieniające rozporządzenie – Regulamin Sądu Najwyższego (Dz. U. z 2019 r. poz. 274). Przepis ten stanowi, że „Prezes Sądu Najwyższego przydziela sprawy według kolejności ich wpływu do izby” (ust. 1) oraz „sprawy przydzielane są sędziom według kolejności alfabetycznej nazwisk na liście, o której mowa w § 15 ust. 2 pkt 3a. Przydzielając sprawy Prezes Sądu Najwyższego nie może pominąć sędziego, któremu według kolejności alfabetycznej powinna zostać przydzielona sprawa” (ust. 2).

W związku z wątpliwościami co do praktyki stosowanej w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na polecenie Pierwszego Prezesa ustalono liczbę sprawę zarejestrowanych w repertorium PO oraz sędziów, którym sprawy te przydzielono. Ujawniono w ten sposób, że w latach 2019-2020 zarejestrowano w kategorii PO 43 sprawy, z czego 3 sprawy przekazano do innej izby bez wyznaczenia sędziego sprawozdawcy. Pozostałe sprawy winny zostać rozdzielone wśród sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z kolejnością wpływu i porządkiem alfabetycznym nazwisk sędziów SN.

W poniższej tabeli zestawiono wszystkie sprawy kategorii PO zarejestrowane w roku 2019 i 2020 wraz z informacją o rzeczywistym dokonanym przydziale sprawy sędziemu, a także o prawidłowym przydziale zgodnym z Regulaminem SN. Zestawienie to uwzględnia zakończenie orzekania w tym okresie przez 6 sędziów, to jest SSN Jolantę Strusińską-Żukowską (9 października 2019 r.), SSN Andrzeja Wróbla i SSN Jerzego Kuźniara (1 kwietnia 2020 r.), SSN Beatę Gudowską (27 kwietnia 2020 r.), SSN Małgorzatę Gersdorf (1 maja 2020 r.) oraz SSN Zbigniewa Myszkę (1 września 2020 r.), a także rozpoczęcie orzekania przez SSN Leszka Bieleckiego (6 maja 2020 r.).

Powyższe zestawienie wskazuje, że rzeczywisty przydział spraw w żaden sposób nie koresponduje ze spodziewanym, przeprowadzonym zgodnie z prawem przydziałem wynikającym z Regulaminu. Przydział spraw jaki faktycznie miał miejsce, w żadnej sprawie nie nastąpił w kolejności alfabetycznej, której wymaga § 15 Regulaminu SN i nie jest do niego nawet zbliżony. Odnotować ponadto należy, trudne do wyjaśnienia, nawet wielomiesięczne, opóźnienia w przydziale już zarejestrowanej sprawy.

Zestawienie spraw według daty wyznaczenia i w ramach wydziałów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ujawnia, że wielokrotnie miał miejsce seryjny przydział wielu spraw jednemu sędziemu:

Przyjęta praktyka niezgodnego z obowiązującymi przepisami, rażąco dowolnego przydziału spraw kategorii PO w latach 2019-2020 zaowocowała drastycznie nierównomiernym obciążeniem sędziów sprawami. SSN Dawid Miąsik został przydzielony do 12 spraw (30% wszystkich), SSN Jerzy Kuźniar – do 6 spraw, SSN Jolanta Frańczak – do 5 spraw, SSN Piotr Prusinowski – do 4 spraw, SSN Krzysztof Rączka – do 3 spraw, SSN Bohdan Bieniek, SSN Józef Iwulski i SSN Maciej Pacuda – do 2 spraw, zaś SSN Leszek Bielecki, SSN Katarzyna Gonera, SSN Jolanta Strusińska-Żukowska i SSN Andrzej Wróbel otrzymali tylko jedną sprawę z tej kategorii. Pozostałych 7 sędziów orzekających w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie przydzielono do żadnej sprawy z repertorium PO.

Stwierdzenie powyższych uchybień w pełni uzasadnia konieczność przeprowadzenia przez rzecznika dyscyplinarnego postępowania wyjaśniającego (z natury rzeczy wymagającego dostępu do akt), jak również rodzi konieczność działań naprawczych. Ponadto, w związku z wystąpieniem Prezesa TK, na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy z 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. z 2019 r., poz. 2393), akta niektórych spraw zostały przekazane Trybunałowi Konstytucyjnemu w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie K 24/20.