W ostatnim czasie Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie z wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego dr hab. Małgorzaty Manowskiej o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących rewaloryzacji wynagrodzeń sędziów, podzielając stanowisko wnioskodawcy. Na rozpatrzenie oczekuje pięć innych wniosków Pierwszego Prezesa SN o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją określonych przepisów, w tym także mających szczególne znaczenie dla warunków wykonywania zawodu sędziego.
W dniu 8 listopada 2023 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z m.in. z art. 178 ust. 2 w zw. z art. 178 ust. 1 i art. 10 ust. 1 Konstytucji RP art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023. Tym samym Trybunał przychylił się do stanowiska Pierwszego Prezesa SN, iż arbitralne, dowolne ustalanie przez prawodawcę podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów nie mieści się w konstytucyjnym standardzie warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadającego godności ich urzędu oraz zakresowi obowiązków.
Powyższe przepisy tzw. ustawy okołobudżetowej zostały również zaskarżone wnioskami Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Krajowej Rady Sądownictwa, które to podmioty w ślad za wnioskiem Pierwszego Prezesa SN podniosły zbliżoną argumentację.
Wyrok TK z dnia 8 listopada 2023 r. sygn. K 1/23
Wcześniej Trybunał Konstytucyjny podzielił argumentację Pierwszego Prezesa SN w mającej znaczną społeczną doniosłość sprawie konstytucyjności przepisów regulujących zatrzymanie prawa jazdy w przypadku kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub w przypadku przewożenia osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym.
Wyrok TK z dnia 13 grudnia 2022 r. sygn. K 4/21
W Trybunale Konstytucyjnym zarejestrowanych jest jeszcze pięć wniosków Pierwszego Prezesa SN złożonych w oparciu uprawnienie zawarte w z art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji RP.
Najstarszy nierozpoznany wniosek Pierwszego Prezesa SN (sygn. BSA I-4111-1/20) został zarejestrowany przez Trybunał 2 grudnia 2020 r. pod sygnaturą K 24/20. Dotyczy on konstytucyjności przewidzianego przez Kodeks postępowania cywilnego uprawnienia powoda do żądania ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa w sytuacji, gdy przedmiotem tego ustalenia byłoby nawiązanie stosunku służbowego sędziego wskutek jego powołania przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
Kolejny wniosek (sygn. BSA IV-4111-1/21), zarejestrowany w Trybunale 17 lutego 2021 r. pod sygn. K 1/21, zmierza do zbadania zgodności z określonymi przepisami Konstytucji RP oraz częściowo Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wskazanych dziewięciu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Wniosek (sygn. BSA III.4011.2.2022), zarejestrowany przez Trybunał 22 listopada br. pod sygn. K 14/22, dotyczy uregulowań pozbawiających możliwości realizowania prawa do ubezpieczenia społecznego wynikającego z aktywności zawodowej sędziego innej niż związana z jego funkcją urzędową.
Pierwszy Prezes SN skierował również wniosek (sygn. BSA III.4011.3.2022), którego podłożem były zgłaszane przez sędziów wątpliwości związane z obowiązkiem złożenia oświadczenia o stanie majątkowym ich małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, którzy nie pełnią funkcji publicznych. Wniosek został zarejestrowany w TK 21 grudnia 2022 r. pod sygn. K 2/23.
Wreszcie najnowszy wniosek (BSA I.4011.1.2022), zarejestrowany w Trybunale 2 stycznia 2023 r. pod sygn. K 5/23, kwestionuje konstytucyjność przepisów art. 10501 i art. 10511 Kodeksu postępowania cywilnego regulujących instytucję tzw. sumy przymusowej w postępowaniu cywilnym.