Oświadczenie sędziego Sądu Najwyższego dra Konrada Wytrykowskiego w związku z wyrokiem ETPCz w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce
Nieprawomocnym wyrokiem z 22 lipca 2021 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej jako ETPCz) orzekł w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce (Application no. 43447/19), stwierdzając naruszenie przez Rzeczpospolitą art. 6 § 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPCz), polegające na rozpoznaniu kasacji skarżącej adw. J.R. przez Izbę Dyscyplinarną, „która nie była sądem ustanowionym przez prawo” (m.in. pkt. 281 wyroku).
Jako przewodniczący składu sądu rozpoznającego w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego kasację w sprawie adw. J.R. oświadczam:
1. W sprawie adw. J.R. orzekały w dwóch instancjach sądy korporacji adwokackiej, które stwierdziły winę obwinionej w popełnieniu trzech przewinień dyscyplinarnych polegających m.in. na nierozliczeniu się z klientem oraz wykonywaniu zawodu adwokata mimo zawieszenia w prawie wykonywania zawodu i wymierzyły jej karę łączną trzech lat zawieszenia w czynnościach zawodowych.
2. Od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury obrońca obwinionej złożył do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego kasację, która została rozpoznana na jawnej rozprawie w dniu 14 lutego 2019 r. Na rozprawę nie stawiła się sama obwiniona mimo prawidłowego zawiadomienia jej o czasie i miejscu rozprawy. Stawili się jej obrońca z urzędu oraz Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Adwokatury. W toku postępowania przed Sądem Najwyższym nie były zgłaszane żadne wnioski formalne, w szczególności kwestionujące właściwość sądu. Na rozprawie po przeprowadzonym przewodzie kasacyjnym zostało ogłoszone postanowienie oddalające kasację jako oczywiście bezzasadną. Po ogłoszeniu postanowienia zostały podane ustnie powody orzeczenia.
3. Wskutek skargi J.R. przeciwko Polsce ETPCz stwierdził, że Polska naruszyła EKPCz, albowiem sędziowie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego orzekający w sprawie J.R. „zostali powołani z rażącym naruszeniem prawa krajowego” („manifest breach of domestic law”), polegającym na udziale w procedurze nominacyjnej Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) powołanej na podstawie ustawy zmieniającej z 2017 r. a potraktowanej przez ETPCz jako „organ, który nie zapewniał już wystarczających gwarancji niezależności od władzy ustawodawczej lub wykonawczej”.
4. ETPCz, formułując tezę o „rażącym naruszeniu prawa krajowego”, nie wskazał, jaki przepis prawa polskiego naruszono rażąco, a więc w sposób ewidentny, dający się zauważyć bez potrzeby uciekania się do interpretacji i wykładni prawniczej. Znamienne jest, że ETPCz udowodnieniu istnienia „rażącego naruszenia prawa” poświęcił 39 paragrafów. Naruszenie, które dla udowodnienia, że jest rażące, wymaga 39 paragrafów, nie może być rażące (zob. Conccuring opinion of Judge Wojtyczek, p. 1.3).
5. ETPCz oparł swoje rozumowanie wyłącznie na jednym (!), wyjętym z kontekstu, zdaniu uzasadnienia wyroku TK z 1 lipca 2007 (K 25/07), gdzie, mimochodem, rozstrzygając zupełnie inne kwestie i w innym stanie prawnym, TK wspomniał, iż sędziowie – członkowie KRS powinni być wybierani przez sędziów. Tym samym ETPCz zlekceważył zasady polskiego prawa, gdzie moc wiążącą ma wyłącznie sentencja orzeczenia, a nie tezy zawarte w jego uzasadnieniu (zob. Conccuring opinion of Judge Wojtyczek, p. 1.4).
6. Wyrok ETPCz oparto też na szeregu fałszywych lub nieistniejących przesłanek:
- nie jest prawdą, że ustawą z 8 grudnia 2017 r. powołano w Sądzie Najwyższym tylko Izbę Dyscyplinarną i Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Powołano również nową Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (art. 135 § 2 uSN) - pkt 23;
- nieprawdą jest, że sędziowie z już istniejących Izb nie mogli przejść do Izby Dyscyplinarnej (art. 131 uSN w brzmieniu obowiązującym od 9 maja 2018 r.) – pkt 24; pominięto też, że miały już miejsce przesunięcia sędziów z i do Izby Dyscyplinarnej z innych Izb, również decyzją ówczesnej Pierwszej Prezes SN M.Gersdorf;
- ETPCz oparł się (pkt 48) na orzeczeniu SN z 5.12.2019 (III PO 7/18), które zapadło w sprawie, gdzie TSUE odmówił udzielenia odpowiedzi na pytania prejudycjalne SN, zaś sama sentencja wyroku – wyłącznie wiążąca na gruncie polskiego prawa – zawierała jedynie rozstrzygnięcie w przedmiocie uchylenia uchwały KRS i odmowy przekazania sprawy „Prezesowi Izby Dyscyplinarnej”. Samo uzasadnienie tego orzeczenia jest czysto publicystyczne, oparte na stronniczych doniesieniach prasy i internetowych portali dobranych pod z góry ustaloną tezę, co „musi budzić zdziwienie i konsternację” (uchwała SN z 7.6.2021 r., Sygn. akt II DIZ 27/21, sn.pl). Uzasadnienie orzeczenia Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 5 grudnia 2019 r. nie tylko nie ma wiążącego charakteru, ale też jest po prostu niezgodne z prawdą;
- ETPCz oparł się (pkt 50) na uchwale SN z 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/20), która została wyeliminowana z polskiego systemu prawnego orzeczeniami TK w sprawach Kpt 1/20 i U 2/20 (uchwała ta nie wywoływała zresztą żadnych skutków prawnych od początku, ponieważ wydana została w postępowaniu, które uległo zawieszeniu z mocy prawa).
7. Wyrok ETPCz usiłuje zakłócić porządek prawny Rzeczypospolitej, dokonując segregacji polskich sędziów opartej na kryterium okoliczności związanych z procesem powołania i uchwałami KRS, które wskutek aktów powołania przez Prezydenta nie kształtują już sytuacji prawnej poszczególnych sędziów. Co ważne, z uwagi na wskazaną przyczynę uwzględnienia skargi, sprowadzającą się do udziału w procesie powołania sędziów KRS w składzie ukształtowanym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 3), orzeczenie to może też wywoływać skutki wobec wszystkich sędziów powołanych w takich warunkach. Może to spowodować niewyobrażalny chaos prawny poprzez zerwanie z zasadami stabilności orzeczeń sądowych i pewności obrotu prawnego.
8. Wszystkim sędziom, którzy uzyskali nominacje sędziowskie od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i w poczuciu konstytucyjnego obowiązku (art. 178 ust. 1 Konstytucji) realizują w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej odpowiedzialną misję niezależnego, bezstronnego i niezawisłego orzekania, należny jest szacunek, a nie poniżające piętno lub status podejrzanych sędziów, którzy nie powinni dalej orzekać lub mają być stygmatyzowani ograniczeniami wykonywania jurysdykcji (zob. zdanie odrębne sędziego SN Zbigniewa Myszki do uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r.).
9. Wyrok składającego się z wybranych w politycznej procedurze sędziów ETPCz (podobnie co do Trybunału Sprawiedliwości UE – SN w post. z 20 maja 2021 r., sygn. akt I NWW 101/20) próbuje unieważnić polską Konstytucję, polskie ustawy, prerogatywy Prezydenta i orzeczenia polskiego Trybunału Konstytucyjnego, które mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (art. 190 ust. 1 Konstytucji), w szczególności wyrok TK z 25 marca 2019 r. (K 12/18), gdzie TK uznał, że wybór sędziów – członków KRS przez Sejm jest zgodny z Konstytucją.
10. Wyrok ETPCz oznacza faktyczną gratyfikację dla tych wszystkich prawników, którzy popełnili delikty dyscyplinarne (nierzadko stanowiące równocześnie przestępstwa) i zostali osądzeni zgodnie z obowiązującym prawem polskim przez sąd składający się z sędziów Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Prawnicy ci, nie tylko ukarani za działanie na szkodę klientów, ale też za kradzieże, oszustwa czy prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości, dzięki ETPCz mają dużą szansę otrzymania finansowej premii od Rzeczypospolitej Polskiej – skarżąca J.R. otrzymała 15.000 euro za „szkodę niemajątkową”. Jest to wyraźna zachęta ze strony ETPCz do polskich prawników, by popełniali przewinienia dyscyplinarne, co jest równoznaczne z anarchizowaniem Rzeczypospolitej przez podmiot zewnętrzny.
11. Istotą wykonywania urzędu sędziego jest prawo i obowiązek sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Odsunięcie od orzekania może nastąpić tylko w przypadkach wskazanych w art. 180 ust. 2 Konstytucji. Powstrzymanie się od czynności orzeczniczych wskutek uzurpatorskiego i błędnego orzeczenia ETPCz stanowiłoby naruszenie ślubowania sędziowskiego złożonego wobec Prezydenta Rzeczypospolitej i sprzeniewierzenie się aktowi powołania.
12. Wydanie tak kontrowersyjnego orzeczenia stawia pod znakiem zapytania nie legitymację Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, ale legitymację ETPCz, którego działanie w żaden sposób nie realizuje praw człowieka. O ile bowiem za prawo człowieka można uznać prawo obywateli do uzyskania pomocy prawnej wykonywanej przez adwokata w sposób etyczny, to nie jest prawem człowieka prawo adwokata do bezkarności i uzyskiwania gratyfikacji finansowej za popełniane przewinienia dyscyplinarne.
dr Konrad Wytrykowski
sędzia Sądu Najwyższego
Warszawa, 26 lipca 2021 r.
Oświadczenie SSN dra Konrada Wytrykowskiego