Podczas wydarzenia zorganizowanego przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego poruszono najszerzej dyskutowane problemy, składające się na współczesny kryzys polskiego sądownictwa, w tym kwestie wyłaniania składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz kryteriów niezawisłości i bezstronności sędziów.
W liście do uczestników konferencji Prezydent RP Andrzej Duda powtórzył stanowczy sprzeciw wobec kwestionowania statusu sędziów powołanych przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej według przepisów wprowadzonych w 2017 roku. „Brak [jest] podstaw do kwestionowania ich niezawisłości i bezstronności, a tym bardziej ważności i skuteczności powołania – np. w oparciu o okoliczności poprzedzające ich powołanie, a dotyczące czysto subiektywnej wizji legislacyjnej co do sposobu wyboru członków–sędziów do składu KRS. Wykonując prezydenckie prerogatywy, do ostatniego dnia mojego urzędowania, będę bronić statusu sędziów oraz niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Nie wyrażę zgody, aby częścią polskiego porządku prawnego stały się przepisy umożliwiające weryfikację sędziów, wyłącznie w oparciu o kryterium daty powołania” – napisał Prezydent. List odczytała Minister Małgorzata Paprocka, Szef Kancelarii Prezydenta RP.
Do orzecznictwa ETPCz nawiązała, otwierając konferencję, Pierwsza Prezes SN dr hab. Małgorzata Manowska, podkreślając, że Europejski Trybunał Praw Człowieka zakwestionował procedurę powołania, nie zakwestionował zaś samych sędziów. Dodała, że to rząd i parlament powinny rozwiązać ten problem – nie sędziowie, choć ich rolą może być udzielenie pewnych podpowiedzi. Pierwsza Prezes SN wyraziła również swój sprzeciw wobec jakiejkolwiek weryfikacji sędziów, wskazując, że stanowi to zaprzeczenie idei niezawisłości. Sędzia, który musi liczyć się z perspektywą weryfikacji nigdy nie będzie w pełni niezawisły.
– Jak wszyscy wiemy, wiele hejtu pojawia się w przestrzeni publicznej, wiele dezinformacji, a nawet nagonki, która dotyka przede wszystkim sędziów powołanych do pełnienia służby lub awansowanych od 2018 roku. A przecież to nie o mnie polityk na spotkaniu wyborczym mówi „nasi sędziowie”, to nie mojego smsa inny polityk na spotkaniu wyborczym odczytuje publicznie. Nie ma sędziów „naszych” i „waszych”. Wszyscy jesteśmy jednym organizmem, nie jesteśmy nadzwyczajną kastą, wszyscy pełnimy służbę i nie powinniśmy się dać rozgrywać – zaznaczyła Pierwsza Prezes SN.
Konferencja składała się z trzech sesji. W pierwszej, moderowanej przez dr hab. Joannę Lemańską, Prezes SN kierującą pracą Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, głos zabrali sędziowie Sądu Najwyższego orzekający w tej Izbie dr hab. Marek Dobrowolski i dr hab. Oktawian Nawrot, którzy przedstawili problematykę zmian polskiego wymiaru sprawiedliwości po 1989 roku, także w kontekście dzisiejszych sporów i kontrowersji, z uwzględnieniem narosłych problemów prawnych, wybranych orzeczeń sądów krajowych i międzynarodowych, jak też opinii Komisji Weneckiej, odnoszących się w szczególności do Krajowej Rady Sądownictwa.
Podczas drugiej sesji prof. dr hab. Joanna Misztal-Konecka, Prezes SN kierująca pracą Izby Cywilnej oraz sędzia SN orzekający w tej izbie prof. dr hab. Mariusz Załucki przedstawili kilka hipotetycznych modeli kształtowania składu Krajowej Rady Sądownictwa, omawiając ich wady, zalety i możliwości realizacji.
Wreszcie w trzeciej sesji moderowanej przez sędziego SN dr. hab. Antoniego Bojańczyka, skupiono się na poddaniu pod dyskusję założeń mechanizmu rozwiązania problemu wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności sędziów, niezależnie od źródła wad związanych z ich powołaniem, przedstawionego przez sędziego SN Adama Rocha (obaj z Izby Karnej).
W ożywionych dyskusjach towarzyszących sesjom uczestniczyli sędziowie Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, członkowie Krajowej Rady Sądownictwa, sędziowie sądów powszechnych i przedstawiciele organizacji sędziowskich.
Nagranie z konferencji jest dostępne na kanale YouTube Sądu Najwyższego pod adresem:
https://www.youtube.com/live/gJOa0-LDhK0
